علی شریعتی (1356-1312)، نواندیش دینی است. این کتاب، حاصل سخنرانی دکتر علی شریعتی است که در دو شب متوالی در 15 و 16 اسفند 1347 در حسینیه ارشاد ایراد شده است.

درباره کتاب علی حقیقتی بر گونه اساطیر

"علی حقیقتی بر گونه اساطیر" اثر گران‌بهای دیگری است از استاد دکتر "علی شریعتی" که یکی از زیباترین قطعات به‌جامانده از قلم این بزرگوار و برگرفته از یکی دیگر از سخنرانی‌های ایشان است. دکتر "علی شریعتی" با بحث خودآگاهی، تعریف انسان، دین، عرفان و هنر و همچنین ارزش اسطوره‌شناسی و شخصیت افسانه‌ای علی (ع)، کتاب "علی حقیقتی بر گونه اساطیر" شروع می‌کند. این به ما نشان می‌دهد که آن امام بزرگوار شخصیتی فراتر از حاکم جهان اسلام و نوعی اسطوره در زندگی واقعی است و واقعیت را بدون هیچ‌گونه اغراق شاعرانه و فانتزی زندگی کرده است.
 دکتر "علی شریعتی" در این اثر تلاش می‌کند تا انسان معاصر را در آینه روبه‌روی خود قرار دهد تا او را به خودشناسی برساند. وی از این آمادگی‌ها استفاده می‌کند تا به ذهن مخاطب، چهره اصلی امیرالمؤمنین علی (ع) را نشان دهد؛ چهره‌ای که از دیدگاه نویسنده، اصلاً به‌درستی به مردم معرفی نشده است. شخصیت حضرت علی (ع) فراتر از عظمت جهان خارج بود و او فردیت خود را تشخیص داد و این خودشناسی بود که او را در طول زندگی برای ساختن دنیایی بهتر حرکت داد.
 دکتر "شریعتی" فکر می‌کند انسان در این جهان غریب است و ادعا می‌کند که اگر تعریف جهان از زیبایی، تنها کلیشه‌های فیزیکی و مادی است، بنابراین هیچ‌چیز زیبایی در این جهان وجود ندارد. در عوض وی پیشنهاد می‌کند که زیبایی به‌جای بودن در اشیا، در نگاه انسان آفریده می‌شود. اگر گل زیباست، انسان است که با نگاه خود آن را زیبا دیده و این بحث گسترده پیرامون زیبایی‌شناسی، یکی از جذاب‌ترین قسمت‌های کتاب "علی حقیقتی بر گونه اساطیر" است.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

«علی، رب‌النوع انواع گوناگون عظمت‌ها، قداست‌ها و زیبایی‌هایی است از آن‌گونه که بشر همواره دغدغه داشتن و پرستیدنش را داشته و هرگز ندیده و معتقد شده بوده که ممکن نیست بر روی خاک ببیند و ممکن نیست در کالبد یک انسان در این حد تحقق پیدا کند و ناچار، می‌ساخته. اما علی، همان نیازی که پرومته در اساطیر، روح انسان را از فداکاری اشباع می‌کرده و دموستنس از عظمت و قدرت و پاکی و صداقت سخن، و ونوس یا فوتوشی‌شی از عظمت و از زیبایی روح یا خدایان و مظاهر رب‌النوع‌های دیگر از شکست‌ناپذیری، از بی‌باکی و از فداکاری یا خدایان دیگر از تحمل سختی و رنج برای دیگران به‌خاطر پاکی، و خدایان دیگر از نهایت رقت و عظمت محبت و برکت روح برای دیگران، همه را در یک رب‌النوع جمع کرده. علی نیازهایی که در طول تاریخ انسان‌ها را به خلق نمونه‌های خیالی، به خلق الهه‌ها و رب‌النوع‌های فرضی می‌کشانده، در تاریخ عینی اشباع می‌کند. این رب‌النوع‌ها به انسان نشان می‌دادند که هر احساسی و هر استعداد انسانی تا این حد می‌تواند رشد کند و انسان‌هایی که تا آن حد هیچ‌کدامشان نمی‌توانستند رشد کنند، این را به‌عنوان یک سرمشق، یک چیزی که باید به آن برسیم، یک عظمت و درجه‌ای که نمونه زندگی ما و وجهه نظر ما و مسیر حیات و تکامل ما باید باشد به ما نشان می‌دادند.»