کتاب «گشودن رمان: رمان ایران در پرتو نظریه و نقد ادبی» اثر حسین پاینده، یک منبع ارزشمند در زمینه نقد و تحلیل رمان است. این کتاب به معرفی یک روش ساخت‌گرایانه برای نقد رمان می‌پردازد که بر اساس خوانش تحلیلی صحنه آغازین و تبیین ارتباط ساختاری آن با کل رمان است. نویسنده روشی را برای نقد رمان پیشنهاد می‌کند که بر توجه به صحنه آغازین تأکید دارد و با تمرکز بر ساختار رمان، ربط صحنه آغازین را با سایر بخش‌های رمان آشکار می‌کند. کتاب شامل تحلیل ده رمان برجسته فارسی است، از جمله «بوف کور» تا نمونه‌های رمان پسامدرن امروز. علاوه بر این، یک داستان کوتاه و یک فیلم نیز به همین روش تحلیل شده‌اند. مباحث نظری کتاب شامل کارکرد و شیوه تحلیل عناصر رمان مانند شخصیت، منظر روایی، کشمکش، حال و هوا، و نظریه‌های ادبی متأخر مانند بینامتنیّت، مرگ مؤلف، روایت‌شناسی، و پسامدرنیسم است. در پایان کتاب، یکصد اصطلاح پرکاربرد نقد رمان توضیح داده شده است تا فهم مطالب تئوریک را آسان‌تر کند.  هر فردی که می‌خواهد درک بهتری از رمان‌ها و چگونگی نقد آن‌ها پیدا کند، می‌تواند از این کتاب بهره ببرد. کتاب به دلیل نگرش راهگشا و نثر پاکیزه، از مزایای آن است. اما از نظر ابعاد شکلی و محتوایی نیز برخی نقایص وجود دارد که در مقالات علمی به آن اشاره شده است.

خواندن کتاب گشودن رمان را به چه کسانی توصیه می‌کنیم؟

منتقدان ادبی و رمان‌نویسان: این کتاب به دلیل رویکرد روش‌شناختی و تحلیل صحنه‌های آغازین رمان‌ها، برای کسانی که در نقد ادبی و داستان‌نویسی فعالیت دارند، بسیار مفید است. حسین پاینده در این کتاب، با استفاده از نظریه‌های ادبی، به تحلیل رمان‌های ایرانی می‌پردازد و ارتباط صحنه‌های آغازین را با باقی متن بررسی می‌کند. علاقه‌مندان به نقد ادبی: با نثر روان و زبان ساده‌ای که نویسنده استفاده کرده، این کتاب برای هر کسی که به نقد ادبی و داستان‌نویسی علاقه دارد، خواندنی و لذت‌بخش خواهد بود. این اثر به خوانندگان کمک می‌کند تا با مفاهیم انتقادی و چگونگی تحلیل عناصر رمان آشنا شوند. دانشجویان ادبیات: دانشجویان رشته ادبیات نیز می‌توانند از این کتاب برای درک بهتر نظریه‌های ادبی و چگونگی نقد عملی رمان‌ها بهره ببرند. این کتاب به عنوان یک منبع آموزشی در زمینه نقد ادبی و رمان‌نویسی مفید است.

در بخشی از کتاب گشودن رمان می‌خوانیم

ناپخته‌ترین و بی‌تأثیرترین داستان‌ها، آن‌هایی هستند که اولین پاراگراف‌شان خواننده را به خواندن بقیه‌ی داستان ترغیب نمی‌کند. اگر مدخل جهان خیالینی که نویسنده خلق کرده است خواننده را به وارد شدن به آن جهان، زیستن با شخصیت‌هایش و از سر گذراندن تجربه‌های توصیف شده در آن تشویق نکند، آن گاه خواننده نه با میلی وافر بلکه با اکراه داستان را دنبال خواهد کرد و چه بسا حتی نیمه خوانده ر‌هایش کند. درب ورود به هر مکانی می‌تواند نقش بسزایی در ایجاد میل ورود، یا منصرف کردن از ورود، به آن مکان ایفا کند. پاراگراف اول هر داستان کوتاهی همچنین تصویری مینیاتوری از جهان همان داستان به دست می‌دهد.