کتاب گروه محکومین و پیام کافکا ترکیبی از یک مقاله تحلیلی و یک داستان کوتاه ادبی است که به‌خوبی دو وجه از نبوغ نویسندگان برجسته قرن بیستم یعنی صادق هدایت و فرانتس کافکا را کنار هم قرار می‌دهد. بخش نخست این کتاب، مقاله‌ای است از صادق هدایت با عنوان پیام کافکا که نخستین‌بار در سال 1326 منتشر شد. این نوشته یکی از نخستین متون تحلیلی فارسی درباره زندگی و آثار کافکاست که با نگاهی تیزبینانه، روان و از درون‌مایه‌ای همدلانه نوشته شده است. بخش دوم کتاب، داستان کوتاه گروه محکومین نوشته کافکاست؛ اثری سیاه، وهم‌آلود و به‌شدت نمادین که بازتابی از اندیشه‌های هستی‌شناسانه، بی‌عدالتی و اضطراب‌های انسانی است.

درباره کتاب گروه محکومین

گروه محکومین داستانی است درباره جزیره‌ای بی‌نام و فضایی نظامی، جایی که محکومان بدون آنکه بدانند چه جرمی مرتکب شده‌اند، به شکلی وحشیانه و غیرقابل درک مجازات می‌شوند. داستان از زبان یک جهانگرد روایت می‌شود که از سوی افسر مسئول اعدام‌ها، به تماشای دستگاهی پیچیده و شیطانی دعوت شده است؛ دستگاهی که فرمانده پیشین آن را طراحی کرده و با خال‌کوبی کلمات قصار بر بدن محکومان، آنها را زجرکش می‌کند.
محکوم نه فرصت دفاع دارد، نه آگاهی از جرمش. افسر با شوق و افتخار از این شیوه سخن می‌گوید، در حالی‌که جهانگرد در کشاکش تماشای این نمایش مرگ، دچار تردید، هراس و تأمل می‌شود. داستان در واقع بازتاب دیدگاه کافکا نسبت به دنیایی است که در آن بوروکراسی، خشونت سیستماتیک، و بی‌عدالتی بر انسان حکومت می‌کنند. کافکا با بهره‌گیری از عناصر نمادین و فضایی سرد و بی‌رحم، نوعی کابوس فلسفی را پیش روی مخاطب می‌گذارد.
پیش از شروع داستان، خواننده با مقاله‌ای از صادق هدایت روبه‌رو می‌شود که تحلیلی ادبی-فلسفی از زندگی و آثار کافکاست. هدایت در این متن، کافکا را نویسنده‌ای یگانه می‌داند که توانسته رنج انسان مدرن، اضطراب‌های بی‌پایان و سرگشتگی وجودی را به شیوه‌ای منحصربه‌فرد به تصویر بکشد. او کافکا را در کنار بزرگ‌ترین نویسندگان جهان قرار می‌دهد و تأثیر او را بر ادبیات معاصر ستایش می‌کند.

خواندن کتاب گروه محکومین را به چه کسانی توصیه می‌کنیم

این کتاب برای علاقه‌مندان به ادبیات فلسفی، داستان‌های نمادین، و تحلیل‌های ادبی عمیق بسیار مناسب است. دانشجویان رشته ادبیات، فلسفه، جامعه‌شناسی و مخاطبانی که دغدغه مفاهیم عدالت، سرنوشت، آزادی و هویت دارند، می‌توانند از این اثر بهره‌مند شوند. همچنین برای علاقه‌مندان به آثار هدایت و کسانی که به دنبال درک عمیق‌تری از آثار کافکا هستند، این کتاب پلی میان جهان اندیشه و ادبیات خواهد بود.

در بخشی از کتاب گروه محکومین می‌خوانیم:

سیاح اول درباره پاسخی که می‌خواست بدهد، تردیدی نداشت. تجربه‌اش در زندگی خیلی بیشتر از آن بود که در اینجا دودلی بتواند در او راه یابد. درحقیقت او شخصی غیررسمی بود و هراسی نداشت. اینک با دیدن منظره سرباز و محکوم، لحظه‌ای دودلی به او دست داده بود. بالاخره همانطوری‌که می‌بایست گفته باشد، گفت: «نه». پلکهای افسر تند به‌هم زده شد؛ ولی نگاهش یک آن از سیاح برنگشت. سیاح پرسید: «آیا مایلید من نظر خودم را بگویم؟» افسر بی‌آنکه چیزی بگوید با سر اشاره‌ای کرد. سیاح گفت: «من مخالف این روش هستم. پیش از آنکه شما مرا به اعتماد خود مفتخر کنید، اعتمادی که من به هیچ دستاویزی از آن سوءاستفاده نخواهم کردــ از خود پرسیده بودم که آیا من حق دارم بر ضد این روش مداخله بکنم و آیا امیدی هست که مداخله من اثری داشته باشد؟ من آشکارا می‌دانستم اول به کی می‌بایستی مراجعه کنم: البته به فرمانده؛ پس‌از شنیدن حرفهای شما، این مطلب بیش از پیش بر من روشن شد. موقع گرفتن این تصمیم، خود را از بیان هر عقیده‌ای که پای شخص شما را به میان بکشد، منع کرده‌ام. برعکس ایمان و افتخار شما بسیار متأثرم کرد، بی‌آنکه بتواند گمراهم کند.»
افسر خاموش ماند. پیش ماشین برگشت، دستش را به یکی از میله‌های برنجی گرفت. اندکی خم شده، به معاینه خالکوب پرداخت؛ گویی می‌خواست ببیند که آیا همه‌چیز درست کار می‌کند یا نه؟ سرباز و محکوم نیز ظاهرآ با هم رفیق شده بودند. محکوم به سرباز اشاره‌هایی می‌کرد، گرچه این کار برای او دشوار بود؛ چون او را محکم بسته بودند. سرباز به‌طرف محکوم خم می‌شد. محکوم با او چیزی پچ‌پچ می‌کرد و سرباز برای تأیید سری می‌جنباند. سیاح پیش افسر رفته، گفت: «شما هنوز نمی‌دانید قصد من چیست؛ من نظر خودم را درباره روش شما به فرمانده خواهم گفت؛ ولی نه در میان جلسه، نه؛ بلکه وقتی با او تنها هستم. وانگهی من مدت درازی در اینجا نمی‌مانم که بتوانم به هر جلسه‌ای که باشد، حاضر شوم. فردا بامداد، من از اینجا حرکت می‌کنم یا دست‌کم آماده حرکت هستم.»
به‌نظر نمی‌آمد که افسر به سخنان سیاح گوش داده باشد. با خود گفت: «پس شما روش مرا قبول ندارید.» و مانند مردی سالخورد که به بی‌خردی کودکی لبخند بزند، لبخندی زد؛ درحالی‌که فکر مورد تحسین خود را پشت این لبخند پنهان می‌کرد.
بالاخره افسر گفت: «پس حالا دیگر موقعش شده است.» و چشمهای فروزان خود را که از آنها دعوتی نامعلوم و درخواستی ابهام‌آمیز برای همکاری خوانده می‌شد، به سیاح دوخت.
سیاح سراسیمه پرسید: «موقع چه کاری شده است؟» ولی پاسخی نشنید.
افسر به محکوم به زبان خود گفت: «تو آزادی.» اول محکوم نمی‌خواست باور کند. افسر گفت: «بله، آزاد، تو آزادی.»