کتاب دربرابر تخت مصر از گذشته دور تاکنون دارای فرهنگی غنی بوده است و روشنفکران آن، چه در زمان گذشته و چه در حال حاضر در زمره اشخاصی هستند که به لحاظ فرهنگی و در میان کشورهای عرب‌زبان در منطقه صاحب‌نظر هستند. طبیعتا کتاب «در برابر تخت» این نویسنده هم که توانسته است عنوان جایزه نوبل ادبی را از آن خود کند از این ویژگی‌ها مستثنی نیست. کتاب «در برابر تخت» روایتی مستند و مختصر از تاریخ مصر در قالب یک رمان سیاسی است. نویسنده در این اثر حاکمان مصر را تک‌تک از گور درآورده و در برابر دادگاهی فرضی به استنطاق می‌کشد تا مورد داوری قرار گیرند. ملاک این داوری منافع ملی کشور است. اما نویسنده در این کتاب صرفا به روایت تاریخ نمی‌پردازد. او رویکردی کاملاً سیاسی و نقادانه دارد و می‌خواهد ضمن برشمردن اعمال و آثار هر حاکمی، عاقبت کار او و سرنوشت نهایی‌اش را گوشزد کند تا به این وسیله سایر حاکمان پند گرفته و خطاها و اشتباهات‌شان را تصحیح کنند. برخی از منتقدان این کتاب را متفاوت با همه آثار نجیب محفوظ ارزیابی کرده‌اند و اعتقاد دارند که تقریباً نمی‌توان توضیح مشخصی از این کتاب ارائه داد زیرا نه کاملا رمان است، نه داستان کوتاه، نه نمایشنامه و نه حتی مجموعه مقالات، بلکه ترکیبی است از همه اینها، به ‌اضافه مروری دقیق و سریع بر تاریخ مصر از ابتدا تا دوران نویسنده. سال 2011 وقتی در مصر انقلاب شد و رژیم حسنی مبارک سقوط کرد، توماس فریدمن تحلیل‌گر معروف آمریکایی در یادداشتی با اشاره به همین کتاب نوشت هرکس می‌خواهد رابطه بین دولت و ملت را در مصر (و کل خاورمیانه) بفهمد باید این کتاب را بخواند.