کتاب از عشق تا طلاق : تاملاتی در چالشهای زندگی خانواده ایرانی بی شک یکی از موثرترین نهادهای موجود در جامعه برای پرورش و رشد انسانها، نهاد خانواده میباشد. در این میان بسیاری از مشکلات و دشواریها قبل و بعد از پیمان مقدس ازدواج باعث بروز مشکلاتی در نیل به کمال مطلوب میشود. به طور واضح یکی از دردناکترین تجربهها در زندگی مشترک، پدیدهای شوم به نام طلاق است که مبغوض خداوند متعال هم است. زن و شوهر با پیمان مقدس ازدواج با هم عهد میبنند که وفادار و عاشق هم باشند، ولی گاهی در میانه راه یکی از آنها با فراموشی این عهد، آرامش زندگی را برهم میزند و باعث بروز مشکلاتی بین خودشان میشود. این عهدشکنی همسر را میتوان یکی از پیچیدهترین و آسیبزاترین مشکلات عاطفی بین زوجین دانست. اما به راستی عوامل دخیل در این گسست چیست؟ آیا قوانین، فرهنگ، آداب و رسوم مردم، در جامعه ایرانی ما میتواند دخالتی در بروز این مشکل داشته باشد؟ قطعاً پاسخ به چنین پرسشهایی موجب پیشگیری از بسیاری از جداییها خواهد شد. کتابی که پیش رو دارید تحت عنوان «از عشق تا طلاق، تأملاتی در چالشهای زندگی خانواده ایرانی» نوشته یک روزنامه نگار و گزارشگر به نام خاطره بهفر می باشد که حاصل نوشتههایی است که از سال 1386 به شکلی پراکنده در برخی از روزنامهها به چاپ رسیده که در صد و هشتاد و چهار صفحه توسط انتشارات کویر منتشر شده است. نویسنده بسیاری از مطالب کتاب را از طریق گفتوگو با افرادی گردآوری کرده که به اشکال گوناگون با مشکلات گزینش همسر و زندگی مشترک درگیر بودهاند. او از این طریق به بسیاری از مشکلات گزینش همسر و زندگی مشترک مثل مهریه سنگین و پیامدهای آن، ازدواجهای بدون شناخت و شتابزده، آداب و رسوم غلط و دست و پا گیر و بسیاری موارد دیگر پیبرده و در این کتاب به بررسی آنها پرداخته است. از موارد جالبی که در این کتاب به چشم میخورد، ادبیات نسبتاً خوب نویسنده در بیان مطالب است. نویسنده در بیان مطالب از وقایعی که خود او مستقیماً از افراد شنیده سود جسته و این وقایع عبرت آموز را بارها به شکل داستانی بیان کرده است. به عقیده نویسنده با بررسی انواع علل مشکلات خانوادگی میتوانیم به چهار ریشه برسیم: 1- کاستیهای قانونی 2- عقب ماندگیهای فرهنگی (برخی آداب و رسوم کهنه و درد سرساز) 3- نداشتن آگاهی و توانایی فردی برای انجام رفتار معقول و سازنده در زندگی مشترک 4- مشکلات اقتصادی. او مینویسد «این عوامل میتوانند تأثیر متقابل بر روی یکدیگر داشته و یکی موجب رشد، تغییر یا تکامل دیگری شود». شرح و توضیح این مطلب را در بخش دوم تحت عنوان «تنشهای رایج در خانوادههای ایرانی» میتوانید مشاهده و مطالعه بفرمایید. نویسنده به منظور کاهش مشکلات طلاق و به طور واضحتر برای کاستن از تعداد بچههای طلاق توصیه میکند زوجهای جوان در سالهای نخستین زندگی اقدام به بچه دار شدن نکنند. او وقوع نیمی از طلاقها در سالهای نخستین زندگی را دلیل خوبی برای این توصیه میداند. از پیشنهادها و توصیههای دیگر او برای کاستن از مشکلات زندگی مشترک این است که قبل از ازدواج بسیار مناسب است دختر و پسر همراه با خانواده خود به سفر بروند. این کار کمک خوبی برای شناخت بهتر دختر ها و پسرها از همدیگر است. از نقاط ضعفی که در کتاب حاضر مشاهده میشود، میتوان به این مورد اشاره کرد که به نظر میرسد ساختار کتاب از نظم و انسجام منطقی برخوردار نمیباشد. شاید دلیل این مطلب این باشد که همان گونه که قبلاً عنوان شد این کتاب در حقیقت گردآوری مطالبی است که قبلاً به صورت پراکنده در روزنامههای مختلف منتشر شده بود. شاید به همین دلیل باشد که مطالب سه بخش آخر کتاب یعنی بخش شش، هفت و هشت، تقریباً ربطی به موضوع کتاب ندارند. نکته دیگر اینکه از آنجایی که نویسنده یک زن است، به نظر می رسد او دچار یک نوع مظلوم نمایی و طرفداری احساسی از حقوق زنان شده است. او بارها به این نکته اشاره میکند که ما باید درصدد ایجاد تساوی بین حقوق زن و مرد باشیم. او مینویسد زنان باید از همه حقوقی که مرد در زندگی مشترک دارد، برخوردار باشند، حقوقی همچون حق طلاق، حق حضانت فرزند، حق انتخاب محل زندگی و . . . (ص 22، 94، . . .). او همچنین بارها عنوان کرده که مهریه سنگین و حق مطلق مرد در مورد طلاق، دو حربه ای در دست زن و مرد میباشند که باید از آنها گرفته شود (ص32، 35، 95، ...) خواننده هوشمند واقف است که در اسلام حق طلاق به دلایلی از آن مرد است، البته زن نیز تحت شرایطی که بیان آن در این وجیزه نمی گنجد، از این حق برخوردار می باشد، ولی به هر حال از نظر خداوند حکیم حقوق زن و مرد در این مورد با توجه به سرشت آنها تفاوتهایی دارد که دلایل آن شاید برای ما و البته برای نویسنده کتاب آشکار نباشد. مورد دیگری که میتوان در نقد محتوایی کتاب به آن اشاره کرد این است که نویسنده به زنان توصیه به اشتغال میکند. او با بیان فوایدی برای اشتغال زنان و همچنین مقایسه زنان شاغل با زنان خانهدار به زنان توصیه میکند برای اینکه نگاه مادی به زندگی مشترک نداشته باشند و از لحاظ اقتصادی متکی به شوهر نباشند، باید صاحب شغل و درآمد شوند (ص 20، 37، . . . ). خواننده آگاه با مطالعه و تحقیقی که انجام خواهد داد، به این نکته پیخواهد برد که در فرهنگ اسلامی ایرانی ما خانه داری و تربیت فرزند نقشی بسیار مهم و کارآمد برای زنان میباشد.