کتاب «مقالات - جلد اول: مبانی نظری تزکیه؛ چه بوده‌ایم، چه گشته‌ایم، چه می‌توانیم باشیم» نوشته‌ی استاد محمد شجاعی، اثری بنیادین در زمینه‌ی معرفت نفس و سلوک عرفانی است که به بررسی مبانی نظری و سیر وجودی انسان از منظر تزکیه می‌پردازد. این کتاب مقدمه‌ای است برای ورود به مراحل عملی تزکیه و برای سالکانی نوشته شده که در مسیر سیر الی الله گام برمی‌دارند. نویسنده با بیانی عرفانی و تحلیلی، حقیقت انسان، سیر تنزلی او، و راه بازگشتش به مقام فناء فی‌الله را بررسی می‌کند. این اثر نخستین جلد از مجموعه‌ی «مقالات» است و نقش کلیدی در درک مبانی معنوی و عبودی دارد.

درباره کتاب مقالات

در این جلد، استاد شجاعی سه پرسش اساسی را که هر سالک راه خدا باید با آن مواجه شود، مطرح می‌کند:
چه بوده‌ایم؟ چه گشته‌ایم؟ و چه می‌توانیم باشیم؟
نویسنده ابتدا به ماهیت اصلی انسان پیش از ورود به حیات دنیوی می‌پردازد؛ آن مرحله‌ای که انسان در صورت الهی و قرب ربوبی قرار داشته است. سپس به فرآیند تنزل انسان از آن مقام تا ورود به عالم مادی و گرفتار شدن در حجاب‌های ظلمانی اشاره می‌کند. در ادامه نیز راه بازگشت به مقام قرب و فناء فی وجه‌الله را با نگاهی عرفانی و معنوی ترسیم می‌نماید.
برخی از مباحث کلیدی کتاب عبارت‌اند از:
حقیقت اصلی انسان و چهره اولیه‌ی او
نحوه‌ی تنزل و ورود به عالم مادی
حجاب‌های ظلمانی و موانع درک حقیقت
تجلیات و اشراقات الهی در مسیر تزکیه
مراحل مکاشفه، شهود و رسیدن به فناء
جلد اول کتاب به‌نوعی شناخت نظری و ایجاد بصیرت برای سالک است؛ تا پیش از ورود به سلوک عملی، بداند کجاست، از کجا آمده و به کجا باید بازگردد.

خواندن کتاب مقالات را به چه کسانی توصیه می‌کنیم

این کتاب مناسب کسانی است که در پی تزکیه‌ی نفس، سیر و سلوک عرفانی و دستیابی به قرب الهی هستند. هم‌چنین برای علاقه‌مندان به مباحث عرفان نظری، فلسفه‌ی معنوی انسان، معرفت نفس و خوانندگان آثار معنوی با زبان عمیق و تحلیلی، اثری ارزشمند است. طلاب، پژوهشگران دینی، سالکان طریقت، و هر کسی که در جست‌وجوی پاسخ به پرسش‌های بنیادین درباره‌ی هویت و مسیر تکامل روحی انسان باشد، می‌تواند از این کتاب بهره‌مند شود.