فراز و فرود نهضت آزادی نهضت آزادی ایران، که امروز به عنوان اپوزیسیون مخالف نظام در خارج از کشور به صورت ویروس ضعیفشده در حال حیات است، از جملۀ احزاب و گروههایی است که به دلیل در آمیختن ارزشهای اسلامی با مبانی فرهنگ و تمدن غرب و شکل دادن نوعی اصلاحطلبی نوینِ مذهبی شایستۀ نقد و بررسی است؛ به خصوص زمانی که جریانهای مخالف نظام اسلامی در صدد اثبات این ادعا هستند که رهبران اصلی انقلاب اسلامی ایران، چه از لحاظ نظری و چه از لحاظ عملی، همان رهبران نهضت آزادی ایران هستند و انقلاب، مادران خود را که رهبران نهضت آزادی ایران هستند، بلعیده است. در این چارچوب، قصد داریم در این وجیزه به بررسی و نقد مبانی نظری و فکری نهضت آزادی ایران بپردازیم. بحرانهای سیاسی و اجتماعی، در دهههای اخیر تاریخ معاصر ایران، اهمیت و لزوم تحلیل و بررسی شخصیتها و احزاب سیاسی و مذهبی را دوچندان میکند؛ به ویژه زمانی که شناخت صحیح مسائل سیاسی هر جامعه و تحلیل درست از وقایع، بدون شناخت ماهیت و مبانی جریانهای فکریـسیاسی، ناممکن باشد. در چنین شرایطی بازشناسی جریانها، مواضع و ویژگیهای آنها باعث برخورد آگاهانه، هوشیارانه و سنجیدهتر در حال و آینده خواهد شد.