خندمین ترین افسانه : جلوه های طنز در مثنوی معنوی

کتاب خندمین ترین افسانه : جلوه های طنز در مثنوی معنوی اسماعیل امینی را بیشتر به شعر، آن هم نه صرفاً به طنزسرایی می‌شناسند. او از شاعران توانایی است که در به‌کارگیری واژه از جسارت چه در شعر و چه در سخنوری ویژه‌ای برخوردار است. امینی که در شمار طنزپردازان دفتر طنز حوزه هنری نیز هست اینبار سراغ یکی از آثار نامدار فارسی در جهان شعر رفته و با بررسی جلوه‌های طنز در اثر مانا و جهانی مولوی، پژوهشی از خود به جا گذاشته است. امینی عقیده دارد که طنز در مثنوی معنوی برآمده از نگاه مولوی به جهان مشهود و سوانح آن است و از فرازی که او می‌نگرد، تمام وقایع، مایه‌ای از طنز و تمسخر در خویش دارند. عنوان کتاب از بیتی از خود مثنوی ‌معنوی گرفته شده است. در پیشگفتار کتاب آمده است که حاصل این جست‌وجو که در قالب 6 فصل ارائه می‌شود، به ارزیابی طنز و جلوه‌های آن در مثنوی ‌معنوی می‌پردازد. امینی در این اثر درصدد پاسخگویی به این پرسش است که: «طنز و انواع آن چه کارکردی در مثنوی دارند و تا چه اندازه در جهت اهداف غایی مولانا از انشای مثنوی هستند؟» امینی در فصل نخست کتاب خود می‌کوشد تحت عنوان «مروری بر ملاحظات نظری» با استناد به سخن صاحب‌نظران، دو گونه طبقه‌بندی انواع طنز را توضیح دهد و در ادامه به بررسی تعریف‌ها و روش‌های طبقه‌بندی گونه‌های طنز بپردازد. فصل دوم کتاب، «نگاهی به کتاب تلخند» نام دارد. این کتاب از مهدی برهانی است و در آن، طنز در داستان‌های مثنوی بررسی شده است. فصل‌های بعدی کتاب، مربوط به طنز و اهداف عالی در مثنوی، روش طبقه‌بندی شوخ‌طبعی در مثنوی و ذکر خلاصه‌ای از هفتاد و هفت حکایت طنز‌آمیز مثنوی، به صورت نثر و طبقه‌بندی این حکایات براساس آماج‌های مورد تهاجم است. نویسنده در این اثر می‌نویسد که حکایت‌های طنز مثنوی را می‌شود در چهار گروه شوخ‌طبعانه دسته‌بندی کرد که این چهار گروه عبارتند از: مسائل جنسی و قبایح افعال و اسافل اعضا، باورهای مذهبی ظاهربینان، روش استدلال و مباحثه اهل فلسفه و منطق و دست آخر، خصلت‌های نکوهیده انسان. چنانچه در متن کوتاهی در ابتدای کتاب «خندمین‌تر افسانه» آمده، این اثر با تکیه بر منابع موجود در موسسه «گل‌آقا» و همچنین یاری و مساعدت ادیبان و مفسران مثنوی معنوی تهیه شده است.