کتاب «روانشناسی و زیبایی‌شناسی سینما» نوشته ژان میتری، یکی از آثار بنیادین در حوزه نظریه و نقد سینمایی است که به بررسی تأثیرات روانشناختی و زیبایی‌شناختی سینما بر مخاطب می‌پردازد. میتری، نظریه‌پرداز برجسته فرانسوی، در این اثر به تحلیل عمیق زبان سینما و مکانیسم‌هایی می‌پردازد که فیلم‌ها از طریق آنها احساسات، ادراک و ذوق زیبایی‌شناسی بینندگان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این کتاب با ترکیبی از رویکردهای فلسفی، روانشناختی و زیبایی‌شناختی، نشان می‌دهد که سینما چگونه به عنوان یک رسانه منحصربه‌فرد، فراتر از سرگرمی، به ابزاری برای بیان مفاهیم پیچیده انسانی تبدیل شده است. 

درباره کتاب روانشناسی و زیبایی‌شناسی سینما

ژان میتری در «روانشناسی و زیبایی‌شناسی سینما» سه هدف اصلی را دنبال می‌کند: نخست، بررسی زیبایی‌شناسی سینما به عنوان یک زبان بصری؛ دوم، تحلیل تاریخی نظریه‌های فیلم؛ و سوم، واکاوی تجربه روانشناختی تماشاگران. او استدلال می‌کند که سینما با ترکیب تصویر، حرکت، رنگ و صدا، تمامی حواس انسان را درگیر می‌کند و از این طریق، تأثیری ژرف بر ذهن و احساسات می‌گذارد. میتری با اشاره به قدرت سینما در خلق «واقعیت دوم»، توضیح می‌دهد که چگونه فیلم‌ها می‌توانند مخاطب را از دنیای عینی جدا کرده و به فضایی کاملاً ذهنی بکشانند.
نویسنده در این کتاب، سینما را نه صرفاً یک هنر، بلکه به عنوان یک «زبان» معرفی می‌کند که قادر است مفاهیم انتزاعی را از طریق نمادها و استعاره‌های تصویری انتقال دهد. او با بررسی عناصری مانند تدوین، نورپردازی و موسیقی، نشان می‌دهد که چگونه این مؤلفه‌ها در ایجاد همذات‌پنداری مخاطب با شخصیت‌ها و وقایع فیلم نقش دارند. میتری همچنین به تأثیرات ناخودآگاه سینما اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد که چرا برخی صحنه‌ها یا تمهیدات سینمایی به صورت عمیق در حافظه جمعی جوامع ثبت می‌شوند.
این اثر در عین حال، نقدی تاریخی بر نظریه‌های سینمایی پیشین است و مفاهیمی مانند واقع‌گرایی، فرمالیسم و ساختارگرایی را به چالش می‌کشد. میتری با استناد به نمونه‌های متعدد از فیلم‌های کلاسیک و مدرن، استدلال می‌کند که سینما به دلیل ماهیت چندحسی خود، قابلیت منحصربه‌فردی در بازتاب پیچیدگی‌های روانی و فلسفی انسان دارد.

خواندن کتاب روانشناسی و زیبایی‌شناسی سینما را به چه کسانی توصیه می‌کنیم

کتاب «روانشناسی و زیبایی‌شناسی سینما» برای دانشجویان رشته‌های سینما، هنر، روانشناسی و فلسفه، منتقدان هنری و تمامی علاقه‌مندان به تحلیل عمیق سینما ضروری است. اگر به دنبال درک این هستید که چرا برخی فیلم‌ها تأثیر ماندگاری بر ذهن شما می‌گذارند یا چگونه عناصر بصری و صوتی، احساسات را هدایت می‌کنند، این کتاب راهنمای جامعی خواهد بود. همچنین، علاقه‌مندان به تاریخ نظریه‌های سینمایی و تأثیرات متقابل هنر و روانشناسی انسان، از مطالعه این اثر بهره خواهند برد. به گفته منتقدان، این کتاب نه تنها نقطه عطفی در نظریه فیلم محسوب می‌شود، بلکه پنجره‌ای به دنیای ناخودآگاه جمعی و زیبایی‌شناسی مدرن باز می‌کند.

در بخشی از کتاب روانشناسی و زیبایی‌شناسی سینما می‌خوانیم:

استطاعت بیان، توانایی نظم بخشیدن دارد و می‌تواند اندیشه را شکل بدهد و با آن ارتباط برقرار کند؛ این امکان را دارد که ایده‌ها را بپروراند، آن‌ها را تغییر دهد؛ شکل بدهد؛ دگرگون کند؛ سپس به یک زبان بدل شود. در واقع این استطاعت بیانی است که آن را زبان می‌گویند. اگر ادبیات کاری می‌کند که ایده‌ها همانند عواطف بیان شوند به این دلیل است که شعر و رمان فرم‌های زیبایی‌شناختی یک زبان هستند که همان گفتار است. باید این گذرا بودن را در نظر گرفت که در استطاعت بیانی، ایده‌ها چه دوپهلو و چه مبهم بیش از هر چیز دیگر از طریق عواطف بیان می‌شود. پس به این نتیجه می‌رسیم که سینما به عنوان فرم زیبایی‌شناختی (درست مانند ادبیات)، تصاویری را که فی نفسه و در خود استطاعت بیان دارند؛ استفاده می‌کند. مصداق این تصاویر، یعنی سازمان‌دهی منطقی و جدلی آن‌ها زبان را ایجاد می‌کند.
سینما، همچنین طریقی است برای بازآفرینی و ارتباط؛ چون که در ابتدای امر، سینما چیزی نیست جز عکس‌های متحرک از رویدادهای تخیلی یا واقعی. اما سینما را که به تصاویر ربط دارد، همان‌طور که ادبیات به کلام مرتبط است باید ابزار دیالکتیک خاص دانست، یعنی هنر بهره‌برداری و به کارگیری همان ابزار و طریقی برای ارتباط برقرار کردن با نتایج و اثراتی که از این راه به دست می‌آید. بدبختانه برای پوشش دادن این سه معنا تنها یک کلمه وجود دارد، ما باید بگوییم: تصویر متحرک با گفتار برابر است، محتوای فیلم یا هنر سینما به ادبیات ربط دارد و مضمون سینمایی با چاپ یکسان است.در نوشتار اندیشه‌نگار، اندیشه‌ها به واسطه ارتباطاتی که میان اجزاء تشکیل‌دهنده یک نماد واحد وجود دارد؛ بیان می‌شوند. بر اساس ارتباطی که میان اجزای متفاوت وجود دارد، یک جزء معنی‌های مختلفی به خود می‌گیرد؛ با این حال فرم‌ها ثابت هستند.