کتاب پژوهشی پیرامون جوامع حدیثی اهل سنت - جلد اول جایگاه هویتیِ جوامع در حیطه حدیث به اندازه‌ای پراهمیت است که عملا بخش مهمی از مطالعات حدیثی را به خود اختصاص داده است؛ با وجود آن که در عمل کمتر به‌طور مستقل به چنین بحثی پرداخته شده و کمتر اثری دقیقاً با همین محور موضوعی نوشته شده است، اما همواره مباحث مربوط به جوامع حدیثی کمابیش در خلال آثار عمومی مربوط به علوم الحدیث موضوع بحث بوده است. از همین روست که هم در کتب سنتی با موضوع علوم الحدیث و هم در مطالعات معاصر چه مربوط به محققان مسلمان و چه خاورشناسان، پرداختن به مباحث مربوط به جوامع و متون حدیثی چشمگیر است. از آنجا که شمار آثار مربوط به علوم الحدیث فراوان است، برای پرهیز از تکرار، ابتدا کوشش نشده است که مطالب آن کتب ـ با وجود سودمندی ـ پوشش داده شود. نوشته پیش رو، در واقع حاصل مطالعه‌ای صورت گرفته با یک نظام پیشنهادی مربوط به مؤلف است که در آن تکیه اصلی بر متون کهن و کلاسیک حدیثی است. در مواردی نیز پیوندها میان دانش حدیث با دیگر حوزه‌های معارف اسلامی، ما را به‌طور قهری به روابط بینارشته‌ای حدیث با فقه و کلام و امثال آن کشیده، اما تا حد ممکن از دور شدن از محور اصلی پرهیز شده است. با وجود آن که در تألیف اثر حاضر، منابع معاصر اعم از اسلامی و استشراقی از نظر دور نبوده‌اند، ولی جز در مواردی نادر که ضرورتی اقتضا داشته به آنها ارجاع نشده است. این اثر از ده فصل به شرح زیر تشکیل شده است. در فصل اول با عنوان «مفاهیم کلیدی»؛‌ پیرامون مفهوم جوامع و اهل سنت و جماعت بحث شده است. در فصل دوم با عنوان «اصحاب‌ حدیث و تدوین»؛ پیرامون اصحاب حدیث متقدم؛ اصحاب‌ حدیث‌ متأخر؛ و گرایش تشیع‌ نزد اصحاب حدیث بحث شده است. در فصل سوم با عنوان «پدیده جمع و تدوین»؛ در مورد منع کتابت حدیث؛ نقش کتابت در صدر اسلام؛‌ صحابیان موافق و مخالف کتابت؛ مفهوم سنت در دو سده نخست هجری؛ مفهوم سنت در قرآن و عصر نبوی؛ مفهوم سنت در عصر خلفای متقدم؛ مفهوم سنت در دوره اموی و اوایل عصر عباسی؛ و مفهوم علم و تدوین حدیث به بحث و بررسی پرداخته شده است. در فصل‌های چهارم تا ششم به ترتیب در مورد کلیات تدوین و نسخه‌های متقدم؛ رویکرد تمامیت‌گرا نزد اصحاب حدیث؛ و جامعها و مصنفهای متقدم بحث شده است. در فصل هفتم با عنوان «تألیفات اصحاب حدیث متأخر»؛‌ در مورد خاستگاه‌ها؛ تغییر در زمینه‌های اجتماعی؛ شکل‌گیری حدیث فرابومی؛ تدوین و اجتناب از خردورزی؛ جریان مسندنویسی؛ مسندنویسی برای پرهیز از تبویب؛ محوریت صحابه در مسندنویسی و دیگر سبک‌های تألیف بحث شده است. در فصل هشتم با عنوان «زمینه‌های فرهنگی پیدایی کتب سته»؛ در مورد زمینه‌های مکتبی؛ زمینه‌ها در فرهنگ دینی عصر؛ زمینه‌های تاریخی ـ تمدنی؛ نقد حدیث پیش از کتب سته؛ مسئله اسناد و نقد حدیث؛‌مفاهیم علت و صحت در محیط بصره؛ مفاهیم علت و صحت در محیط بغداد؛ مفاهیم علت و صحت در محافل خراسان؛‌ علل الحدیث در عصر تألیف کتب سته؛‌ علل الحدیث و مفهوم حدیث صحیح در عراق؛ و علل الحدیث و مفهوم حدیث صحیح در ری بحث شده است. در فصل نهم با عنوان «ملاک‌های گزینش در کتب سته»؛ پیرامون تأخر تدوین علم الحدیث از تألیف کتب سته؛ مفهوم صحیح نزد بخاری؛ مفهوم صحیح نزد مسلم؛ مقایسه میان ویژگی‌های صحیحین؛ کاوشی در شروط صحیحین؛ مفهوم صحیح در کتاب ترمذی و سنن ثلاثه؛ و ... بحث شده است. در فصل دهم نیز در مورد ساختار موضوعی کتب سته؛ از جمله موضوع‌یابی حدیث و رده‌بندی موضوعی و رده‌بندی در کتب سته بحث شده است. جلد دوم کتاب جوامع حدیثی اهل سنت؛ به بحث و بررسی ادامه مباحث مطرح در جلد اول کتاب می‌پردازد. این جلد فصول یازدهم تا نوزدهم را در بر گرفته است. در فصل یازدهم با عنوان «نظریه کتب سته و تداول آنها»؛ در مورد نظریه کتب سته و جایگاه آنها در حدیث اهل سنت؛ تاریخ تداول کتب سته؛ کتب مشیخه؛ سیاهه منابع و مآخذ در آثار برخی کتب حدیثی؛ کتب رجالی؛ کتب مسند متأخر؛ و تحریرها و روایت‌های مختلف کتب سته مورد بحث و برسی قرار گرفته است. فصل دوازدهم با عنوان «بررسی‌های رجالی و اسنادی در کتب سته»؛ در مورد آثار متمرکز بر رجال کتب سته و آثار متمرکز بر اسانید کتب سته بحث شده است. در فصل سیزدهم با عنوان «مستدرک‌ها و مستخرج‌ها»؛ ابتدا در مورد فضای فرهنگی مستدرک‌ها و مستخرج‌ها بحث و در ادامه در مورد خود مستدرک‌ها و مستخرج‌ها بحث شده است. در فصل چهاردهم با عنوان «جمع میان کتب سته»؛ در مورد انگیزه‌های جمع‌نویسی؛ سبک‌ها و فوائد جمع‌نویسی؛ موضوع‌بندی در جمع‌نویسی؛ جمع‌نویسی و مستند‌سازی؛ مقایسه‌های متنی و ارجاع به نویسندگان بحث شده است. در فصل پانزدهم با عنوان «شروح کتب سته»؛ در مورد زمینه‌های شکل‌گیری جریان شرح‌نویسی؛ و شرح‌نویسی در سده‌های میانی و سده‌های متأخر بحث شده است. در فصل شانزدهم با عنوان «نقد کتب سته»؛ پیرامون نقدهای متقدم از اهل سنت؛ نقدهای اهل سنت در سده‌های میانه؛ نقدهای متأخر و معاصر اهل سنت؛ نقد کتب سته نزد شیعه و گونه‌شناسی نقد کتب سته بحث شده است. در فصل هفدهم در مورد ادامه جوامع به سبک صحاح و سنن بحث شده است. در فصل هجدهم با عنوان «تنوع گونه‌های تدوین»؛ پیرامون دوام مسندنویسی؛ گونه‌های تدوین حدیث مسند؛ گونه‌های تدوین با تجرید سند؛ زوائدنویسی؛ و تخریج‌نویسی بحث شده است. در فصل نوزدهم نیز در مورد نمایه‌ها و راهنماهای حدیث بحث شده است.