آشنایی با مفاهیم و مدل های سرمایه گذاری ریسک پذیر اسلامی

کتاب آشنایی با مفاهیم و مدل های سرمایه گذاری ریسک پذیر اسلامی وسائل سرمایه گذاری ریسک پذیر نوعی سرمایه گذاری در صنایعی است که به طرح یک ایده نو یا محصول جدید که دارای ریسک بالا و استعداد بالقوه برای تامین بازده بالاتر از میانگین سود است، می پردازد. مشکل اصلی سرمایه گذاری متعارف این است که ساختار حقوقی و مدیریت آن طبق اصول شریعت نیست، بلکه بر پایه روابط مبتنی بر بهره است و در واقع سرمایه گذاری ریسک پذیر اسلامی برای ساماندهی و رفع نیاز سرمایه گذاران مسلمان که به دنبال تامین مالی مطابق با اصول شریعت هستند، ایجاد شده است. کتاب «سرمایه گذاری ریسک پذیر اسلامی» پژوهشی است که مولف آن آقای مهدی رعایائی درصدد تشریح ساختارها و الگوهای منطبق با شریعت که در این صنعت کارایی دارند، است. مولف در فصل اول این اثر مروری بر مفاهیم سرمایه گذاری ریسک پذیر متعارف نموده است. شروع کلام با تعاریف مختلفی از این صنعت بوده و سپس در باب ضرورت این نوع سرمایه گذاری چنین بیان گردیده" به دلیل رویگردانی بانک ها و سیستم سنتی تامین مالی، سرمایه گذاری سنتی بهترین گزینه و جایگزین برای این مانع در جهت فعالیت کارآفرینان می‌باشد."[1] در ادامه دلایل دوری بانک‌ها از این نوع سرمایه گذاری بیان می‌شود. از دیگر مباحث این فصل می‌توان به رشد و توسعه اقتصادی، مزایای این نوع سرمایه گذاری، استفاده بهتر از منابع دولتی و مواردی دیگر از این قبیل اشاره نمود. عنوان فصل دوم این اثر که انتشارات دانشگاه امام صادق( علیه السلام) آن را به زیور طبع آراسته، تاریخچه‌ی این صنعت در اسلام است. در آغاز این مبحث خواننده‌ئ کتاب چنین می‌خواند" با توجه به نتایج بدست آمده در آخرین تحقیقات، از میان ابزارهای مالی پیشرفته موجود، سرمایه گذاری ریسک پذیر خیلی به مالیه اسلامی نزدیک است و قابلیت انطباق با مبانی اسلامی درباره مشارکت و همکاری متقابل و پیوستگی اجتماعی را دارد. سرمایه گذاری ریسک پذیر به طور بالقوه توانایی کنترل صندوق های متوسط را دارد تا منجر به ایجاد کسب و کار جدید و موجب ایجاد انگیزه برای توسعه در جوامع مسلمان شود"[2] تاریخچه‌ی ابزار مالی اسلامی، اشتراک در سود و زیان، سرمایه گذاری ریسک پذیر اسلامی مدرن از دیگر مباحث دیگر این فصل است. فصل سوم کتاب حاضر که از اهمیت خاصی برخوردار است در مورد وجوه مشترک سرمایه گذاری متعارف و اسلامی می‌باشد. خواننده در این قسمت از این کتاب 142صفحه ای چنین میخواند"در یک نگاه کلی سرمایه گذاری ریسک پذیر اسلامی همانند سرمایه گذاری ریسک پذیر سنتی است به استثنای اینکه ساختار حقوقی و مدیریت آن طبق اصول شریعت است و باید توسط متخصصان شریعت مورد تایید قرار گرفته و مجاز شمرده شود."[3] اولین وجه شباهت که در این قسمت مورد بررسی قرار گرفته، مدل مشارکت مبتنی بر سهام است که در آن بیان شده" به دلایل گوناگون مشارکت در مالکیت شرکت‌ها از ویژگی های اصلی و ماهیتی سرمایه گذاری ریسک پذیر، چه متعارف و چه اسلامی، به شمار می‌رود."[4] دیگر نقاط مشترکی که در این فصل بیان گردیده" الزامات پرداخت سرمایه به کار آفرین، ارتباط با کارآفرین بر مبنای اعتماد، میزان پرداخت های اقتصادی و مواردی دیگر است. فصل چهارم نوشته‌ی آقای رعایائی که چاپ اول آن در سال 1394و در 1000نسخه منتشر گردیده به وجوه افتراق میان سرمایه گذاری ریسک پذیر اسلامی و متعارف می پردازد که من جمله ی آن وجوه ساختارهای تامین مالی و ابزارهای آن است که درباره ی آن چنین بیان گردیده"در سرمایه گذاری ریسک پذیر متعارف از انواع مدل های مبتنی بر بهره برای پیشبرد اهداف شرکت سرمایه گذاری ریسک پذیر استفاده میشود. این در حالی است که در سرمایه گذاری ریسک پذیر اسلامی تنها از مدل هایی میتوان برای سرمایه گذاری استفاده کرد که مطابق با شریعت باشد."[5] مولف در فصل پنجم ابتدا به بیان اصول تامین مالی اسلامی پرداخته است. از جمله این اصول می‌توان از اصل معاملات در شریعت، اصول و هنجارهای نظام مالی اسلامی، ممنوعیت اکل مال به باطل و چند اصل دیگر نام برده که یکی از این اصول قاعده‌ی ممنوعیت ضرر و ضرار است که درباره ی آن چنین نوشته شده است" برخی از حقوق دانان معتقدند که نفی ضرر و ضرار به صورت کلی از اموری است که عقل به صورت مستقل بر آن حکم می‌کند. به این معنا که عقل با قطع نظر از وجود آیات و روایات، حکم به مفهوم اجتناب از ضرر و ضرار دارد."[6] در ادامه ساختارها و الگوهای منطبق با شریعت که در صنعت سرمایه گذاری ریسک پذیر کارایی دارند و نحوه عملکرد آن ها در شرکت‌های سرمایه گذاری اسلامی بیان شده است. کتاب حاضر با مقدمه‌ی دکتر مهدی صادقی شاهدانی و قیمت 7000تومان به بازار عرضه گردیده است. پی‌نوشت [1] سرمایه گذاری ریسک پذیر اسلامی، ص 18 [2] همان، ص35 [3] همان، ص53 [4] همان، ص54 [5] همان، ص63 [6] همان، ص69