جمعیت فداییان اسلام به روایت اسناد (دوره 2جلدی) شکل گیری جمعیت فداییان اسلام به رهبری نواب صفوی ناشی از فضای مذهبی جامعه ایرانی بود که در آن بر حفظ هویت اسلامی تأکید می شد. نواب با جذب جوانان مؤمن و افراد طبقات مختلف به جمعیت فوق، می کوشید بر جریان های انحرافی و دین ستیز که فضای جامعه را آلوده می ساختند، فائق آید. خطری که آنان از ناحیه ی کجروی ها نسبت به امور دین و مذهب احساس می کردند، سبب شد تا در مقابل اقدامات فرهنگی و اجتماعی مغرضان نسبت به دین بایستند. از سوی دیگر روند جریانات سیاسی کشور بویژه قضایای ملی شدن صنعت نفت ، نقش فعال فداییان اسلام را در مبارزه با استعمار در کنار ملت ایران به روشنی بروز داد. اندیشه ی شهید نواب صفوی در اجرای احکام و قوانین اسلام نشان از آن بود که جمعیت فداییان اسلام تنها راه حل مشکلات کشور را در دین جستجو می کرد. هر چند اعدام انقلابی کسروی ، کشتن عبدالحسین هژیر، از پای درآوردن رزم آرا و هدف قرار دادن حسین علاء همگی اقدام مسلحانه به شمار می روند، اما نشان از آن داشتند که فداییان اسلام در راه مبارزات مقدس خود، هیچ اهانتی به دین و ملت را روا نشمرده با هیچ کدام از وابستگان استعمار و استبداد کنار نخواهند آمد. شهادت مظلومانه ی نواب صفوی و دیگر اعضای فداییان اسلام هرگز نقطه ی پایان حرکت های دین مدار به شمار نمی آید، بلکه طلیعه ای برای مردم مبارز و مشتاق عدالت شد.