کودتا : مرداد 1332، سازمان سیا و ریشه های روابط کنونی ایران و امریکا

کتاب کودتا : مرداد 1332،سازمان سیا و ریشه های روابط کنونی ایران و امریکا گاهشمار وقایع مطرح شده در این کتاب 1280 – امتیاز دارسی 1287- فوران نفت در مسجدسلیمان 1288 – تأسیس شرکت نفت انگلیس و پرشیا 1291 – نیروی دریایی انگلیس نفت‌سوز می‌شود. 1293 – دولت انگلیس اکثریت سهام شرکت نفت را می‌خرد. 1311 – دولت ایران امتیاز نفت را باطل می‌کند. 1312 – امتیازنامه جدیدی امضا می‌شود. 1314 – نام شرکت نفت به شرکت نفت ایران و انگلیس تغییر می‌یابد. 1322 – شرکت نفت استاندارد وکیوم برای کسب امتیاز با ایران مذاکره می‌کند. 1323 – شرکت‌های شل، سینکلر و استاندارد وکیوم با ایران وارد مذاکره می‌شوند. شوروی‌ها نیز درصدد گرفتن امتیاز نفت برمی‌آیند. 1325- موافقتنامه نفت قوام‌ـ شوروی 1326- مجلس موافقتنامه را رد می‌کند. مذاکره درباره قرارداد الحاقی به امتیاز 1312 آغاز می‌شود. تیر 1328- نخست‌وزیر ایران قرارداد الحاقی را امضا می‌کند. مرداد 1328 – مجلس پانزدهم بدون تصویب قرارداد الحاقی پایان می‌یابد. مهر 1328- مصدق و نوزده شخصیت سیاسی دیگر در دربار تحصن اختیار می‌کنند. آبان 1328 – تأسیس جبهه ملی اسفند 1328 – مجلس شانزدهم گشایش می‌یابد خرداد 1329- مجلس برای رسیدگی به قرارداد الحاقی کمیسیون نفت را تشکیل می‌دهد. تیر 1329 – سپهبد رزم‌آرا نخست‌وزیر می‌شود. آبان 1329 – رزم‌آرا مذاکره با شرکت نفت را از سر می‌گیرد. اسفند 1329- رزم‌آرا به قتل می‌رسد. کارگران نفت اعتصاب می‌کنند. مجلس شورا و سنا اصل ملی شدن نفت در سراسر کشور را تصویب می‌کنند. اردیبهشت 1330 – مصدق به نخست‌وزیری انتخاب می‌شود. مجلس قانون اجرای ملی کردن صنعت نفت را تصویب می‌کند. شاه قانون نه‌ماده‌ای را توشیح می‌کند. خرداد 1330- انگلستان قضیه را به دیوان لاهه ارجاع می‌دهد. شرکت ملی نفت ایران تأسیس می‌شود و صنعت نفت را تحویل می‌گیرد. رزمناو موریشس در برابر آبادان لنگر می‌افکند. انگلستان نفتکش‌ها را متوقف می‌سازد. تیر 1330- میانجیگری ترومن و فرستادن هریمن به ایران مرداد 1330- مأموریت استوکس مهر 1330- مصدق در سازمان ملل متحد آبان 1330 – چرچیل به نخست‌وزیری برگزیده می‌شود. کارمندان انگلیسی شرکت نفت ایران را ترک می‌گویند. آذر 1330- مصدق از مجلس رأی اعتماد می‌گیرد. زد و خورد میان اعضای حزب توده و حزب زحمتکشان دی 1330- ورود هیئت بانک بین‌المللی به ایران کنسولگری‌های انگلیس تعطیل می‌شوند. بانک شاهنشاهی بسته می‌شود. بهمن 1330 – روزنامه‌ها از قتل مصدق پرده برمی‌دارند. فاطمی، معاون نخست‌وزیر، به‌دست فداییان اسلام ترور می‌شود. آغاز انتخابات مجلس هفدهم اسفند 1330 – شکست مأموریت بانک بین‌المللی اردیبهشت 1331- گشایش مجلس هفدهم خرداد 1331- مصدق در لاهه. انگلیسی‌ها نفتکش رزماری را توقیف می‌کنند. مصدق خواستار اختیارات به‌مدت شش ماه می‌شود. استعفای مصدق از نخست‌وزیری 30 تیر 1331- قیام ملی و بازگشت مصدق به قدرت مرداد 1331 – آیت‌الله کاشانی به ریاست مجلس انتخاب می‌شود. مهر 1331 – قطع روابط دیپلماتیک میان ایران و انگلیس. انگلستان از همه شهروندانش می‌خواهد که ایران را ترک کنند. مجلس دوره نمایندگی سنا را به دو سال کاهش می‌دهد. آذر 1331- ورود هیئت جدید بانک بین‌المللی به ایران بهمن 1331- شورش در منطقه بختیاری. صدور قرار بازداشت سرلشکر زاهدی 9 اسفند 1331 – حمله طرفداران شاه به خانه مصدق. مصدق در مجلس پناهنده می‌شود. 29 اسفند 1331- سخنرانی 90 دقیقه‌ای مصدق خطاب به ملت ایران اردیبهشت 1332 – سرتیپ افشارطوس رئیس شهربانی به قتل می‌رسد. زاهدی در مجلس متحصن می‌شود. خرداد 1332- آیزنهاور اعلام می‌کند که تا مسئله نفت حل نشود به ایران کمک نخواهد کرد. تیر 1332- نمایندگان جبهه ملی از مجلس استعفا می‌کنند. مرداد 1332 – همه‌پرسی به‌منظور انحلال مجلس 25 مرداد 1332- کودتای نافرجام نظامی. شاه به بغداد می‌گریزد. 28 مرداد 1332- کودتای دوم موفق می‌شود. 31 مرداد 1332- شاه به ایران بازمی‌گردد. مهر 1332- امریکا 45 میلیون دلار کمک بلاعوض به ایران می‌کند. نام شرکت نفت انگلیس و ایران به شرکت نفت بریتانیا تغییر می‌یابد. آبان 1332- آغاز محاکمه دکتر مصدق آذر 1332- نیکسون، معاون رئیس‌جمهور امریکا، در تهران. سه دانشجوی دانشگاه به قتل می‌رسند. مصدق به سه سال زندان انفرادی محکوم و سپس به احمدآباد تبعید می‌شود. شهریور 1333 – قرارداد نفت با کنسرسیوم بین‌المللی. شخصیت‌های اصلی اخوی، علی‌اکبر (1282 ـ 1362) آخرین وزیر اقتصاد مصدق. حقوقدان تحصیلکرده فرانسه که در دعواهای ملکی رضاشاه، به‌جای اینکه به نفع شاه رأی بدهد، از عضویت دیوان عالی کشور استعفا کرده بود. او یکی از هواداران سرسخت مصدق بود، هرچند برادرش، سرهنگ حسن اخوی، در سازماندهی کودتای 28 مرداد شرکت داشت. آذر، دکتر مهدی (1283 ـ 1373) آخرین وزیر فرهنگ (آموزش و پرورش) مصدق. در خانواده‌ای مذهبی در تبریز به‌دنیا آمده و برای تحصیل پزشکی به فرانسه گسیل شده بود. هنگامی که مصدق او را به تصدی وزارت فرهنگ دعوت کرد، استاد دانشکده پزشکی بود، ولی به این دلیل که برادر بزرگ‌ترش کمونیست بود و در اتحاد جماهیر شوروی در تبعید به‌سر می‌برد، مورد حمله نمایندگان سلطنت‌طلب مجلس و روحانیان قرار گرفت. او پس از کودتا مقام برجسته‌ای در جبهه ملی احراز کرد و چند بار به زندان افتاد. آزاد، عبدالقدیر (1272 ـ 1366) مدیر روزنامه جنجالی آزاد. از سیاستمداران قدیمی که ده سال از عمر خود را در زندان‌های رضاشاه گذرانده بود. او یکی از بنیانگذاران جبهه ملی بود، ولی خیلی زود به مخالف دهن‌دریده مصدق تبدیل شد و در صحن مجلس برای یکی از وزیران مصدق هفت‌تیر کشید. پس از کودتای 28 مرداد، او به ریاست شرکت فرش ایران منصوب شد. امامی، سیدحسن (1291 ـ 1376) رئیس کوتاه‌مدت مجلس شورای ملی. سلطنت‌طلب دوآتشه‌ای که شاه او را به سمت امام جمعه تهران منصوب کرده بود. او از خانواده‌ای اشرافی و خویشاوند مصدق بود، ولی او را خائن به طبقه خودش می‌دانست. امامی، جمال‌الدین (1272 ـ 1347) رهبر مخالفان مصدق در مجلس. او فرزند امام جمعه خویی بود و ابتدا به‌عنوان نماینده خوی و سپس تهران به مجلس راه یافت. در ماه‌های آخر مجلس شانزدهم به یکی از مخالفان هرزه‌درای مصدق تبدیل شد. پس از کودتای 28 مرداد سفارت رم را پاداش گرفت.