کتاب مجموعه آثار شهید مطهری 14 - (جلد اول از بخش تاریخ) - خدمات متقابل اسلام و ایران مجلد چهاردهم، اولین جلد از بخش تاریخ است که دربردارنده کتاب « خدمات متقابل اسلام و ایران » می‌باشد. به باور نویسنده، ما مسلمانان ایرانی، به اسلام، به حکم اینکه مذهب ماست، ایمان و اعتقاد داریم و به ایران، به حکم اینکه میهن ماست، مهر می‌ورزیم؛ ازاین رو، سخت علاقه مندیم که مسائلی را که از یک طرف با آنچه به آن ایمان و اعتقاد داریم و از طرف دیگر با آنچه به آن مهر می‌ورزیم پیوند دارد، روشن درک کنیم و تکلیف خود را در آن مسائل بدانیم. وی، معتقد است که عمده این مسائل، در سه پرسش ذیل خلاصه می‌شود: 1. آیا تضاد و تناقضی میان احساسات مذهبی و ملی ما وجود دارد؟ 2. وقتی اسلام به ایران وارد شد، چه تحولات و دگرگونی‌هایی در آن به وجود آورد؟ آن دگرگونی‌ها در چه جهت بود؟ از ایران چه گرفت و به ایران چه داد؟ آیا ورود اسلام به ایران برای آن موهبت بود یا فاجعه؟ 3. سهم ایرانیان در راه نشر و بسط تمدن اسلامی چقدر و انگیزه ایرانی در این خدمات چه بوده است؟ ←← بخشهای کتاب کتاب مذکور، مشتمل بر سه بخش زیر است که به ترتیب پاسخ گوی سه پرسش فوق، شکل گرفته است: 1. اسلام و مسئله ملیت. 2. خدمات اسلام به ایران. 3. خدمات ایران به اسلام. در ایران اسلامی، جریاناتی رخ داده که برخی از آنها، دست آویزی برای برخی شده است که آنها را به عنوان یک مقاومت و عکس العمل مخالف روح ایرانی در برابر اسلام معرفی کنند؛ از قبیل نهضت‌های شعوبی،زبان فارسی ، تصوف و حتی تشیع، هم چنان که برخی شخصیت‌ها از قبیل فردوسی و شیخ اشراق ، به عنوان مظهری از این مقاومت معرفی شده و می‌شوند. نویسنده، معتقد است که مباحث این کتاب، می‌تواند پاسخ گوی مفیدی به همه این مسائل باشد.