به روایت اول شخص مفرد ١ کتاب «به روایت اول شخص مفرد» نوشته بهزاد دانشگر و مشتمل بر چهار جلد است. دانشگر کوشیده تا در این کتاب، با انتخاب فرم روایی جدید، رویدادها و افراد موثر در شکل‌گیری انقلاب اسلامی را به گونه ای کاملا مستند و البته جذاب بیان کند. آنچه بیش از همه این کتاب را از کتب مربوط به انقلاب مجزا می‌کند شیوه خلاقه در روایت آن است؛ شیوه‌ای که انتظار می‌رود ارتباط خوبی با خواننده برقرار کند و در ضمن اطلاعات مناسبی را درباره چگونگی انقلاب، در اختیار او قرار دهد. از این رو سعی می‌کنیم با بررسی این کتاب، دری به سوی روایت‌های جذاب، کارآمد و خلاقانه، از تاریخ انقلاب بگشاییم. چیزی که نیاز دهه چهارم انقلاب اسلامی است. نگاهی به ساختار روایی کتاب ساختار روایی کتاب تشکیل شده از قطعاتی، از کتاب‌های تاریخ شفاهی ،کتاب‌های خاطرات، بیانیه‌ها ، اعلامیه‌ها و کتب تاریخی که بدون تغییر، در کنار هم قرار گرفته‌اند. نویسنده سعی کرده از این مستندات تاریخی یک روایت واحد بسازد؛ که شرح‌دهنده روند شکل‌گیری انقلاب اسلامی ایران، وقایع و انسان‌های موثر در آن، باشد: ا- در به کارگیری این شیوه از روایت، چیزی که معمولا متن را تهدید می‌کند، از هم گسیختگی روایی است. زیرا کتاب تشکیل شده از قطعاتی از کتاب‌های مختلف است که هر کدام آن‌ها، زبان، لحن و شیوه روایت خود را دارند؛ پس اثر دچار چند پارگی زبانی خواهد شد که مخاطب آن را پس می‌زند. ولی در کتاب «اول شخص مفرد» این مشکل به این صورت حل شده: اول: دقت در انتخاب قطعات، به ساختن روایت واحد کمک کرده. دوم: پیوند دهنده این روایت‌های مجزا، زمان و یا رویدادی خاص است. سوم: نوع صفحه‌آرایی به مخاطب می‌گوید که راوی در کجا عوض شده و همچنین چه کسی روایت می‌کند. چهارم: سعی شده بیشتر روایت‌ها از زاویه دید اول شخص مفرد باشد. 2- مستند بودن روایت. در این کتاب ما با بیانیه‌ها، اسناد تاریخی، و خاطرات افراد موثر؛ به صورت مستقیم رو‌به ‌رو می‌شویم. و حتی سبک روایت به گونه‌ای است که برای ایجاد پیوند بین این قطعات نیاز به ورود نویسنده به متن نیست؛ بلکه همانطور که گفته شد به وسیله زمان و رویدادها، نخ تسبیحی برای پیوند دادن قطعات روایتی درست شده است. این کار خلوص مستند بودن اثر را به اوج می‌رساند. 3- موجز گویی. نویسنده می‌داند در هر قسمت به دنبال شناساندن چه چیز به مخاطبش است؛ پس قطعات روایتی را به گونه‌ای انتخاب کرده که دادن اطلاعات به مخاطب درباره موضوعات، با کمترین حجم و البته با تاثیرگذاری خوب، انجام شود. این شیوه باعث شده ریتم کار تند شود و مخاطب با دریافت اطلاعات کافی به سرعت در مطالعه جلو برود. 4- رسوخ نسبی به درون انسان‌ها. گرچه خط اصلی روایت، بررسی رویدادهای انقلاب در طول زمان است ولی نویسنده با انتخاب موضوعات و موقعیت‌های مناسب، سعی کرده به دیدگاه‌ها و درون آدم‌ها نیز بپردازد. این آدم‌ها گاه مردم عادی‌اند، گاه مبارزین و گاه درباریان. این روش به شناخت و تحلیل مخاطب عمق می‌دهد. 5- پاسخ گویی به برخی پرسش‌های ذهنی نسل سوم از قبیل صف‌بندی هایی که در طول نهضت شکل گرفت، آشنایی با گروه‌های مختلف مبارز و نحوه انحراف یا سلامت ماندن آن‌ها. گفتنی است با توجه به شیوه روایت متن که مبتنی بر مستندات است و نویسنده نظرات خود را داخل نمی‌کند، پذیرش مخاطب افزایش می یابد. همچنین به مخاطب اجازه تفکر و تحلیل و چیدن این پازل‌ها کنار هم داده میشود. 6- آشنایی بی واسطه با رهبر انقلاب اسلامی امام خمینی(ره). نویسنده ابتدا فضاسازی می‌کند و شرایط یا رویداد را به وسیله قطعات روایتی شرح می‌دهد؛ سپس به‌وسیله آوردن بیانیه های امام و یا ذکر خاطره از نزدیکان ایشان، موضع‌گیری‌های امام در حوادث و زمانهای حساس، و نوع نگاه ایشان به مسائل بیان می‌شود. در نتیجه مخاطب را بی‌واسطه با اندیشه امام آشنا می‌کند. که باید اقرار کرد آشنایی تاثیرگذاری است. 7- به صحنه آوردن و مورد مطالعه قرار دادن اسنادی که در درک انقلاب بسیار مهم است ولی مخاطب در حالت عادی رغبتی به مطالعه آنها ندارد؛ نظیر بیانیه‌های امام، اسناد ساواک و حتی کتابهای قطور تاریخ شفاهی. 8- هر قطعه یا اپیزود روایتی کوتاه آورده شده. همچنین پرداخت به هر موضوع موجز انجام شده. در نتیجه مخاطب با خواندن هر قطعه به نحوی مطالعه را کامل کرده و می‌تواند کتاب را ببندد. چون هر رویداد، در چند اپیزود محدود آورده شده؛ پس از مراجعه مجدد خواننده به کتاب، وی سریع در فضا قرار می‌گیرد. به این ‌ترتیب، خواندن کتاب در مواقعی که خواننده وقت کمی هم دارد میسر می‌شود و کتاب می‌تواند به یک کتاب همراه تبدیل شود. 9- نویسنده سعی کرده ضمن انتقال مضامین و وقایع مورد نظر، تعلیق را نیز حفظ کند تا خواننده به ادامه مطالعه ترغیب شود. این کار با آوردن وقایع مهیج و قطعه قطعه کردن آن در چند بخش انجام شده به گونه ای که وقتی حادثه به نقطه اوج می‌ر‌سد روایت آن را تمام می‌کند و با فاصله چند اپیزود آن را از سر می‌گیرد. 10- ایجاد نسبی چند صدایی در متن، با آوردن دیدگاه‌های دربار و مبارزان و آحاد مردم. 11- تنوع و گستردگی موضوعات مطرح شده؛ نظیر: حوادث تاثیرگذار، زندانی‌ها، شرایط مبارزین، دیدگاه شاه و دربار به وقایع، اشاره به گروه ها و اشخاصی که بعدا از نهضت منحرف شدند و ریشه یابی این انحراف، توجه به چند دستگی در آراء دربار، اطرافیان امام و ... . 12- سعی شده از کتاب‌های تاریخ شفاهی‌ای استفاده شود که هم پاسخ‌گوی اطلاعات مورد نیاز باشند و هم دارای زبانی شیوا باشند. باتوجه به تمام آنچه گفته شد خوشحالیم که بگوییم این کتاب اولین تلاش‌ها در راه تهیه هندبوک انقلاب اسلامی بوده که خواننده پس از مطالعه آن، هم با چگونگی شکل گیری اتفاقات و حوادث آشنا می شود و هم به نقش گروه های درگیر در انقلاب و بخصوص نقش حضرت امام پی می برد و هم با انگیزه ها و ریشه های درونی و معنوی اتقلاب می شود. و اینهمه در روایتی شبه داستانی و دارای تعلیق و ضرباهنگ بیان می شود که برای خواننده کسالت آور نیست و همین جنبه ها این کتاب را از دیگر آثار پیرامون انقلاب متمایز می کند.