کتابت حدیث و تدوین آن و جواز یا عدم جواز، بحثی کهن و ریشه­دار به درازای اسلام است. شکّی نیست که حدیث در زمان پیامبر اکرم(ص) نوشته می­شده است. هم­چنین تردیدی نیست که بعد از رحلت پیامبر(ص)، از نوشتن حدیث جلوگیری شده است و این منع از تدوین، تا سال 100ق. ادامه داشته است. ممنوع کردن کتابت، مورد قبول هیچ­یک از شیعیان قرار نگرفت و امام علی(ع) و سایر ائمه(ع)، هم­چنین اصحاب آنان از ابتدا با این منع، مخالفت کرده و نوشتن احادیث پیامبر(ص) و احادیث ائمه(ع) را ادامه دادند. بعضی از صحابه و تابعین نیز با این منع مخالفت کرده و به نوشتن جزئی احادیث می­پرداختند. البته، اکثریت جامعه از این نهی تبعیت کرده و از کتابت حدیث رویگردان شدند. طرفداران منع، سعی کردند آن را به پیامبر اسلام(ص) استناد دهند و روایاتی نقل کردند که پیامبر(ص) نوشتن هر چیز جز قرآن کریم را ممنوع کرده است. در زمان پیامبر(ص)، دروغ بستن به ایشان و جعل سخنانی از طرف ایشان آغاز شد. پس از رحلت پیامبر اعظم(ص) و انحراف خلافت، رواج بیش­تری نیز گرفت. عدم تدوین حدیث و دور کردن اهل بیت(ع) از سیاست و اجتماع موجب شد تا محلی برای مراجعه و عرض حدیث بر آن وجود نداشته باشد. در ابتدای قرن دوم هجری و فرمان خلیفۀ وقت بر تدوین حدیث، مخالفت­هایی با آن ابراز شد و بعضی از متحجّرین آن را برنتافتند لکن ضرورت زمان و اطاعت از حاکم، باعث شد تا کم­کم مخالفت­ها فروکش کند و کتابت حدیث، امری عادی شود. پس از گذشت هزار سال و در اواخر قرن نوزدهم میلادی، این بحث دوباره و توسط مستشرقان مطرح شد و ادعای اولیۀ آنها، این بود که فرهنگ اسلامی، فرهنگی بدون پشتوانه است چون بین رحلت پیامبر اسلام(ص) و آغاز کتابت حدیث، نزدیک به 100 سال فاصله است و در این میان نسل اول و دوم مسلمانان از دنیا رفته­اند، بدون آنکه چیزی بنویسند و احادیث پیامبر(ص) را همان­گونه که بوده است به آیندگان برسانند و علاوه بر این معتقدند که حافظۀ انسانی به گونه­ای است که دچار خطا و اشتباه می­شود و بدون تکیه بر نوشتار، نمی­تواند اطلاعات خود را به گونه­ای دقیق منتقل نماید. هم­چنین کمبود منابع حدیثی باعث جعل و وضع احادیث و انتساب آنها به پیامبر(ص) شده است. این مطالب توسط بعضی روشنفکران مسلمان هم تأیید شد و آنان با مشاهدۀ روایات جعلی و دور از عقل و منطق که بعضاً در کتب حدیثی وجود داشت، آن نظر را تأیید کرده و به انکار حدیث و حجیت آن پرداختند. این عده کم­کم به این نتیجه رسیدند که سنّت غیر متواتر، شرعیت ندارد و پیامبر(ص) با منع از نگارش حدیث، و صحابه نیز با عدم نگارش آن، این عقیده داشته­اند. بعضی از ایشان، سنّت را به طور کلّی نفی می­کردند و اکتفا به قرآن کریم را شعار خود قرار داده بودند. اما این اشکالات به حوزۀ حدیثی شیعه، ضرری نرساند چون اولاً: تدوین حدیث از زمان پیامبر(ص) در میان شیعیان آغاز شده و در زمان امام باقر(ع) و امام صادق(ع) به اوج خود رسیده بود. ثانیاً: با توجه به اعتقاد شیعه به عصمت ائمه(ع) و اتصال گفتار آنان به منبع وحی، احتمال خلاف در گفتار ایشان، مردود بود. پس از این هجوم بود که علماء اهل سنّت، درصدد چاره­جویی و مقابله برآمدند. آنان با نوشتن مقالات و کتاب­ها به کتابت و تدوین حدیث در زمان پیامبر(ص) و توسط اصحاب اشاره کردند و مخالفت خلفا با آن را نیز تا حدودی انکار کردند. ایشان اکثر احادیث منقول از رسول اکرم(ص) در منع کتابت حدیث را ضعیف شمرده و تعداد بسیار اندک را - که طبق مبانی خود صحیح می­دانند - حمل بر اوایل اسلام کردند. به نظر آنان پیامبر(ص) در سال­های آغازین اسلام، نوشتن حدیث را منع کرد ولی در سال­های آخر عمر خود، آن را اجازه داد. آنان به کتابت حدیث توسط صحابه اشاره کرده و آن را دال بر جواز کتابت می­دانند. هم­چنین با مطرح کردن حافظه قوی اعراب آن زمان، به ضبط دقیق حافظه تأکید می­کنند. مرکز نشر هاجر، با انتشار کتاب آشنایی با تاریخ و منابع حدیث، نوشتۀ سید محمدکاظم طباطبایی، با اشاره به تاریخ و منابع و سندیت احادیث و مشکلات بر سر راه کتابت آن در زمان پیامبر(ص) تاکنون، سعی در بررسی آنها دارد.