آن پدیده مهمی که به نهضت مشروطیت اوج داد و روح آن را در کالبد ایران دَماند و زن و مرد ایرانی را به پشتیبانی و جانفشانی در راه این حرکت واداشت، نقشآفرینی و عرصهداری مراجع تقلید نجف بود که با نهضت بزرگ فتوا، رایَت دین سیاسی را بر دَرِ هر خانهای افراشتند و از مردمان مؤمن خواستند که به فتواهای سیاسی نیز، بسان فتواهای عبادی گردن نهند و این عهد و رسالت مقدس را فرونگذارند که اگر چنین کنند، ساحَت عبادی آنان نیز، بیگمان، آسیب خواهد دید و آن باروی باشکوه، از گزندهای روزگار در امان نخواهد ماند.