تذکره هفت اقلیم - 3 جلدی

هفت اقلیم تذکره ای تاریخی و جغرافیایی به فارسی تألیف امین احمد رازی (متوفیّ به سال 1002 ق.) است که مؤلف در آن علاوه بر یادکرد شعرا و مشایخ هر اقلیم و منطقه، یادکرد تاریخ و جغرافیا و وجه تسمیۀ شهرها را نیز آورده است. کتاب در مدّت 6 سال تألیف شده است (از 966 تا 1002 ق.). نثر هفت اقلیم مصنوع و پرتکلّف است، چنان که به نثر مسجع نیز گرایش می‌یابد. از حیث استنادی، این اثر از منابع و مآخذ مهم و اصیل دربارۀ زندگانی شعرا و دانشمندان روزگار جلال‌الدین اکبر است. اقلیم‌های آن، که به اعتبار هفت اقلیم زمین هفت تا هستند، عبارت‌اند از:

اقلیم اوّل: یادکرد یمن و بلاد الزّنج و نوبه و چین؛

اقلیم دوم: یادکرد مکّه و مدینه و یمامه و هرمز و دکن و ...؛

اقلیم سوم: یادکرد عراق و بغداد و کوفه و نجف و...؛

اقلیم چهارم: یادکرد خراسان و بلخ و هرات و جام و مشهد و ...؛

اقلیم پنجم: یادکرد شروان و گنجه و خوارزم و ماوراءالنهر و ...؛

اقلیم ششم: یادکرد ترکستان و فاریاب و روسیه و ...؛

و اقلیم هفتم: یادکرد بلغار و سقلاب و یأجوج و مأجوج.

مؤلف خود از مردم ری بوده ولی کتاب را در هندوستان تألیف کرده است. بهترین و منقّح‌ترین چاپ این تذکره به تصحیح محمّدرضا طاهری (حسرت) بر اساس پنج نسخۀ خطّی همین است که توسط انتشارات سروش منتشر شده است.