خواجه ابوالفضل محمدبن‌حسین بیهقی در سال ٣٨٥ هجری قمری در ده حارث آباد بیهق (سبزوار قدیم) به دنیا آمد. پدرش از خواجگان به شمار می‌آمد و با بزرگان عصر نشست و برخاست داشت. ابوالفضل در سال‌های نخست در قصبۀ بیهق و سپس در شهر نیشابور به تحصیل علم پرداخت. در سال ٤١٢ هجری قمری از نیشابور به غزنین رفت و با سمت دبیری وارد دیوان رسالت سلطان محمود غزنوی شد. ابوالفضل بیهقی با شایستگی، استعداد و عشقی که به نویسندگی داشت خیلی زود به دستیاری خواجه بونصر مشکان انتخاب شد که صاحب دیوان رسالت محمود غزنوی بود. نوزده سال مورد عنایت بونصر مشکان بود و آداب نویسندگی را کاملاً نزد او آموخت و به سبب گرمی و نزدیکی که با بونصر داشت در جریان نهفته‌ترین اسرار دستگاه غزنویان قرار گرفت که در نوشتن تاریخ، بسیار به کارش آمد. کتاب «شعور قلم» بر این نکته مهم تأکید خاصی دارد که هیچ کتاب تاریخی در فرهنگ ما ایرانیان، اعتبار ادبی «تاریخ بیهقی» را ندارد؛ تاریخی که آگاهی، امانتداری و احساس نویسنده و به تعبیری شعورِ قلم بیهقی در آن آشکار است و «انسان» در هر سطر آن رعایت شده است.