فرهنگ فارسی الفبایی قیاسی 2 جلدی

فرهنگ حاضر به روش الفبایی ـ قیاسی تنظیم شده است. برای روشن شدن امتیاز این روش بر روش‌های متداول تنظیم فرهنگ‌های زبان، ابتدا به اختصار به روش الفبایی تنظیم فرهنگ‌ها و محدودیت‌های ناشی از آن می‌پردازم و سپس روش الفبایی ـقیاسی و امکانات آن را مطرح می‌کنم :

در روش الفبایی، که معمولا فرهنگ‌های زبان (و مجموعه‌های ارجاعی ) بر آن اساس تنظیم شده‌اند، هر مدخل در ردیف الفبایی خود قرار می‌گیرد و هر واژه به صورتی مستقل از واژه‌های دیگر ضبط می‌شود. گاهی مجموعه‌های ارجاعی به روش موضوعی طبقه‌بندی می‌شوند. برای این کار، ابتدا مجموعه را بر اساس حوزه‌های مفهومی و موضوعات سازنده‌اش به زیرمجموعه‌های جداگانه تقسیم‌بندی می‌کنند و سپس واحدهای مربوط به هر زیرمجموعه را در آن می‌گنجانند. چنانچه این واحدها درون هر زیر مجموعه موضوعی به ترتیب الفبایی ضبط شوند، طبقه‌بندی آن‌ها موضوعی ـالفبایی یا (مختلط ) است.

محدودیت اصلی استفاده از فرهنگ‌های الفبایی، خطی بودن ضبط مدخل‌های آن‌هاست. واژه‌های این فرهنگ‌ها با هم ارتباط ندارند و معمولاً منزوی‌اند. استفاده کننده فرهنگ باید واژه‌ای را در جایی بیرون از فرهنگ بشنود یا ببیند و بعد به سراغ فرهنگ زبان برود. به بیان دیگر، فرهنگ الفبایی مشخصات واژه‌هایی را در اختیار ما می‌گذارد، که خود به دنبالشان هستیم و واژه‌ای را که صورت آن را نشناسیم به ما معرفی نمی‌کند. از آنجا که اصولاً تعداد واژه‌هایی که در فرهنگ زبان ضبط شوند، به مراتب بیشتر از تعداد واژه‌هایی است که در زبان روزمره استفاده می‌کنیم یا در محدوده مطالعات خود می‌بینیم و می‌شنویم، امکان زیاد وجود دارد که با بسیاری از واژه‌ها مواجه نشویم و در نتیجه به فرهنگ زبان مراجعه نکنیم. و این سبب می‌شود که فرهنگ زبان بیش از آنکه جنبه آموزشی داشته باشد، نقش یک مرجع صِرف را بازی کند.