سیری انتقادی در آراء داریوش شایگان

کتاب «حیات فکری داریوش شایگان را به عنوان یک روشنفکر میتوان به دو دوره کلی تقسیم کرد: الف. دوران سالهای دهه 1350ش تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، که تبلور تئوریک آن را میتوان در کتاب «آسیا در برابر غرب» و نیز کتاب «بُت های ذهنی و خاطره ازلی» مشاهده کرد. شایگان در این دوران تا حد زیادی تحت تأثیر تفکر دکتر سید احمد فردید بود؛ هرچند که در برخی موارد مهم، تفاوتهایی میان اندیشه‌های فردید و آرای شایگان در کتاب «آسیا در برابر غرب» دیده می‌شود. ب. سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، که شایگان به طور تامّ و تمام در مسیر ترویج غرب زدگی مدرن، سکولاریسم اومانیستی و سرمایه داری و دموکراسی نئولیبرال حرکت می‌کند. شایگان در این دوران، برخی تعلّقاتش به آن چه که خود «تجربه معنوی تمدنهای آسیایی»، «زمینه مشترک تفکر آسیایی» و «راهحل آسیایی» می‌نامید را کنار گذاشته و مخاطبانش را به تسلیم شدن و تلاش برای «وارد شدن به باشگاه جهانی» دعوت میکند. اگر چه تفاوتهای چشمگیری میان آرای شایگان در این دو دوره وجود دارد، اما نقاط محوری مشترکی نیز دیده می‌شود که زمینه استمرار سیر فکری او را از جایگاه یک «روشنفکر مروّج معنویت سکولاریستی به اصطلاح آسیایی» به جایگاه یک «روشنفکر نئولیبرالیستِ مدافعِ مدرنیته با برخی دلتنگی‌ها برای معنویت ممسوخ سکولار» فراهم می‌کند.»