کتاب نظریه سیاسی اسلام این کتاب مجموعه سخنرانی‌های استاد پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران است که حجت‌الاسلام والمسلمین آقای کریم سبحانی تنظیم و نگارش آن را بر عهده داشته است. یکی از اهداف برگزاری نماز جمعه آشنایی بیشترِ مؤمنان با مبانی و مسائل اسلامی و افشای توطئه‌های سیاسی فرهنگی منافقان و دشمنان اسلام است، تا مردم مسلمان آمادگی فکری لازم را برای دفاع و پاسداری از سنگرهای عقیدتی کسب کنند. در پی اوج‌گیری دوباره فعالیت‌های جریان‌های التقاطی و به خطر افتادن بنیان‌های اعتقادی نسل جوان، ستاد برگزاری نماز جمعه تهران از استاد برای سخنرانی پیش از خطبه‌ها دعوت به عمل آورد. ایشان نیز پذیرفتند و سلسله سخنرانی‌هایی به‌منظور دفاع از حاکمیت اسلام در مقابل شبهات مطرح شده در سطح جامعه ایراد کردند. هرچند جناب استاد کوشیده‌اند تا در هر جلسه به‌گونه‌ای بحث را مطرح سازند که ارتباط آن با مباحث پیشین ـ برای مخاطبانی که احیاناً در بعضی جلسات حضور نداشته‌اند ـ به‌طور کامل روشن شود؛ ولی اقتضای بحث به‌گونه‌ای است که استفاده مفیدتر از آن متوقف است بر اینکه مخاطب از پیشینه کل بحث اطلاع داشته باشد. از این‌رو جمع‌آوری و تنظیم این مباحث در قالب کتاب حاضر، در دستور کار قرار گرفت. همان‌گونه که حضرت استاد در مقدمه فرموده‌اند، مقصود از فلسفه سیاسی اسلام در این مباحث، تبیین نظریه اسلام در باب حکومت و سیاست است و از آنجا که موضوعاتِ این زمینه بسیار گسترده است، ناچار باید مباحثی گزینش شود که بیشتر مورد نیاز جامعه است. به این منظور حضرت استاد مصباح یزدی بیشتر بحث‌هایی را مطرح می‌کنند که ناظر به شبهات و سؤالات روز جامعه است. بر این اساس مباحث اصلی کتاب از این قرارند: ـ آیا دین، در زمینه سیاست و حکومت نیز دیدگاه و نظریه خاصی دارد، یا ساحت قدسی دین مبرّای از این امور دنیایی است؟ ـ آیا نظریه سیاسی اسلام، تأسیسی است و اسلام حرف تازه‌ای در سیاست و حکومت دارد، یا امضایی است، و یکی از اشکال حکومت و سیاست بشری را به رسمیت می‌شناسد؟ ـ ماهیت حکومت اسلامی چیست؟ آیا از نوع تئوکراسی (حکومت خدایی، آن‌چنان‌که در مسیحیت مطرح است)، دیکتاتوری، یا دموکراتیک است، یا ماهیت دیگری دارد؟ ـ ارکان حکومت اسلامی کدام‌اند؟ ـ شکل حکومت اسلامی چگونه است؟ سلطنتی، جمهوری، تئوکراسی یا گونه‌ای دیگر؟ ـ نقش مردم در حکومت اسلامی چیست؟ ـ مباحث تاریخی در باب حکومت اسلامی؛ سیر تشکیل حکومت اسلامی در طول تاریخ و ... . چون مباحث این کتاب برای توده مردم بیان شده است، تا حد ممکن سعی بر آن بوده که با مراعات زبان محاوره و گفت‌وگوی عمومی، از اصطلاحات آکادمیک و پیچیده پرهیز شود تا اکثر مردم که مطالعات تخصصی ندارند بتوانند از این مباحث استفاده کنند. روش بحث در نقد و بررسی اقوال مختلف، و اثبات نظریه اسلامی، در این کتاب عمدتاً روش تعقلی جدلی است، و با الهام از این آیه شریفه انتخاب شده است: «اُدْعُ إِلَی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ». چراکه روش تجربی در مباحث علوم انسانی کارآیی ندارد، و شیوه تعبدی محض نیز برای اثبات مطالبی که آماج شبهات نظری و عقلی واقع شده‌اند کافی نیست. روش تعقلی برهانی هم با سخنرانی در جمع توده مردم مناسبت ندارد؛ چراکه در آن مقام، فرصت نقض و ابرام همه مقدمات برهان وجود ندارد. بنابراین بهترین روش، همان شیوه «جدال احسن» است که با استفاده از مقبولات و اصول و مبانی مشترک به اثبات مسائل می‌پردازد. از این رو استاد، در این کتاب، تنها در مواردی که امکان ارائه براهین ساده و غیرپیچیده و کم‌دامنه وجود داشته باشد به شیوه برهانی تمسک جسته‌اند، و در سایر موارد به شیوه جدلی بحث کرده‌اند.