کتاب «گزیده رباعیات بیدل» شامل 618 رباعی از بیدل دهلوی، شاعر برجسته سبک هندی، می‌باشد که بسیاری از رباعی‌ها با شرح و توضیحاتی ساده و روان همراه شده‌اند تا فهم آن‌ها برای مخاطبان متوسط به بالا آسان‌تر شود. در مقدمه مفصل کتاب به وضعیت رباعی‌سرایی در مکتب هندی و تأثیرپذیری بیدل از دیگر شاعران این مکتب پرداخته شده است. همچنین این مقدمه مروری بر پژوهش‌های سه قرن اخیر درباره شعر بیدل دارد و به اهمیت و ویژگی‌های منحصربه‌فرد بیدل در سبک هندی اشاره می‌کند. رباعی‌های این گزیده بر اساس حروف قافیه و ردیف به ترتیب الفبا مرتب شده‌اند و فهرستی از مطلع رباعی‌ها نیز در انتهای کتاب قرار دارد. از میان حدود 4000 رباعی بیدل، این مجموعه گزیده‌ای است که هم به کیفیت هنری و هم به جنبه‌های محتوایی و تاریخی توجه داشته است. بیدل دهلوی به عنوان یکی از پرشعرترین شاعران فارسی و یکی از پنج رباعی‌سرای بزرگ زبان فارسی شناخته می‌شود. اشعار او در سبک هندی ویژگی‌های فرمی و محتوایی خاصی دارند که پس از او به شعر بیدل معروف شده است. این کتاب به علاقه‌مندان به شعر کهن و ادبیات فارسی توصیه می‌شود. در مجموع، «گزیده رباعیات بیدل» اثری جامع و مفید است که با گردآوری و شرح دقیق رباعیات بیدل، دسترسی به اشعار این شاعر بزرگ را برای خوانندگان آسان کرده و به فهم بهتر مضامین و زبان شعری او کمک می‌کند.

درباره کتاب «گزیده رباعیات بیدل»

در گزیده رباعیات بیدل نکات مهمی درباره زندگی و زمانه این شاعر بزرگ آمده است که به این شرح است: بیدل دهلوی (ابوالمعانی میرزا عبدالقادر بن عبدالخالق ارلاس) در سال 1054 هجری قمری در پتنه، ایالت بهار هند به دنیا آمد و از خانواده ترک‌تبار بود. او از کودکی حافظ قرآن بود و نخستین شعرهایش را در ده سالگی سرود. در جوانی نزد دایی خود میرزا ظریف که مردی فاضل و مدرس فقه، حدیث و عرفان بود، پرورش یافت و با شاعران و صوفیان بزرگ هند مانند شاه قاسم هواللهی معاشرت داشت. بیدل ابتدا با تخلص «رمزی» شعر می‌سرود ولی پس از خواندن گلستان سعدی، تخلص خود را به «بیدل» تغییر داد. او در ابتدا به سبک‌های خراسانی و عراقی گرایش داشت اما پس از سفر به دهلی به سبک هندی روی آورد که سبکی پیچیده و استعاری است و بیدل از برجسته‌ترین شاعران این سبک محسوب می‌شود. دوران زندگی بیدل مصادف بود با دوره پرآشوب زوال سلسله بابری در هند و جنگ‌های داخلی بر سر جانشینی شاه جهان، که تأثیر زیادی بر زندگی او داشت. بیدل در این دوره چند سالی در سفر و آوارگی گذراند و حتی مدتی در کسوت یک سپاهی جوان فعالیت کرد. هرچند بیدل به دربار شاهزادگان راه یافت و مورد احترام اهل ادب و دولتمردان بود، اما هیچ‌گاه شعر مدح شاه و شاهزادگان نسرود و از پیوستن به دستگاه حکومت خودداری کرد. پس از سفرهای متعدد، بیدل اقامت دائم خود را در دهلی گرفت و خانه‌اش محل تجمع شاعران و اهل ادب بود. پس از مرگش نیز جلسات شعرخوانی و مراسم «عُرس بیدل» در دهلی و کابل برگزار می‌شد و تأثیر او در منطقه ماوراءالنهر و افغانستان ادامه یافت. بیدل علاوه بر شعر، آثاری به نثر نیز دارد که مهم‌ترین آن «چهار عنصر» است که زندگینامه خود او به سبک خاص و شاعرانه است و همچنین «نکات» که بیانیه اعتقادی و عرفانی او محسوب می‌شود. اشعار و آثار بیدل ترکیبی از مضامین عرفانی پیچیده، استعارات و خیال‌پردازی‌های بدیع است که نمایانگر سبک هندی و تفکر عرفانی اوست. او از پیروان مکتب ابن عربی و آشنا به آرای هندوان بود. این نکات در مقدمه و شرح‌های کتاب گزیده رباعیات بیدل به خوبی بیان شده و تصویر روشنی از زندگی، زمانه و ویژگی‌های فکری و ادبی بیدل ارائه می‌دهد.

خواندن کتاب «گزیده رباعیات بیدل» را به چه کسانی توصیه می‌کنیم؟

علاقه‌مندان به شعر کلاسیک فارسی که می‌خواهند با گوشه‌ای کمتر شناخته شده از شعر بیدل آشنا شوند، چرا که این کتاب به رباعیات بیدل می‌پردازد که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و شامل 618 رباعی با شرح و توضیحاتی است که فهم آن‌ها را آسان‌تر می‌کند. کسانی که به قالب رباعی علاقه دارند، زیرا بیدل یکی از شاعران برجسته رباعی‌سرا در زبان فارسی است و رباعیاتش از نظر محتوا و فرم تنوع و عمق قابل توجهی دارد. پژوهشگران و دانشجویان ادبیات فارسی و سبک هندی که به دنبال منبعی جامع و شرح‌دار برای مطالعه رباعیات بیدل هستند، چرا که این کتاب با مقدمه مفصل و شرح‌های دقیق همراه است و به فهم بهتر مضامین و ویژگی‌های شعری بیدل کمک می‌کند. مخاطبانی که می‌خواهند از طریق رباعیات، پلی برای ورود به کلیت شعر بیدل و جهان‌بینی او بیابند، زیرا رباعیات بیدل کلید فهم بسیاری از ابیات و غزل‌های او هستند و مضمون‌های انسانی، عرفانی و اجتماعی را به شکل فشرده و تأمل‌برانگیز ارائه می‌دهند. خوانندگانی که به شعر عرفانی و انسان‌گرا علاقه‌مندند، زیرا رباعیات بیدل بازتاب‌دهنده بینش عمیق او درباره انسان، فردیت و شناخت خویشتن است و می‌تواند برای مطالعه روانشناسی انسان‌گرا نیز مفید باشد. به طور کلی، این کتاب برای هر کسی که می‌خواهد با یکی از پرشعرترین شاعران سبک هندی در قالب رباعی آشنا شود و از شرح و تفسیرهای دقیق بهره‌مند گردد، منبعی ارزشمند و راهگشا است.