کتاب امیرکبیر که بود؟ چه کرد؟ چه شد؟ نوشته محسن احمدی افشانی، مروری بر زندگی، اصلاحات، و سرنوشت یکی از بزرگ‌ترین چهره‌های تاریخ ایران است. این اثر به زبانی ساده اما مستند، به بررسی زندگی امیرکبیر، صدراعظم اصلاح‌طلب دوره قاجار، می‌پردازد و تصویری روشن از تأثیرگذاری او بر جامعه ایران ارائه می‌دهد.

درباره کتاب امیرکبیر که بود؟ چه کرد؟ چه شد؟

این کتاب در سه فصل اصلی، به بررسی ابعاد مختلف زندگی امیرکبیر می‌پردازد:
1. تولد و رشد: در این بخش، دوران کودکی و نوجوانی امیرکبیر، تربیت او در خانواده‌ای ساده اما با پشتکار، و رشد تدریجی او در دستگاه حکومتی بررسی می‌شود. از پسر آشپزی که با هوش و اراده به بالاترین مقام دولتی رسید، تا چالش‌های او در این مسیر، در این فصل روایت شده است.
2. اصلاحات و اقدامات: فصل دوم بر دوران صدارت امیرکبیر تمرکز دارد. او با اصلاحات گسترده در نظام اداری، تأسیس دارالفنون، حمایت از صنایع و اقتصاد، و مقابله با نفوذ بیگانگان، سعی در تغییر ساختار جامعه ایران داشت. این بخش، نگاهی جامع به تلاش‌های او برای پیشرفت کشور دارد.
3. شهادت و پیامدها: در فصل پایانی، به دسیسه‌های دربار و سرانجام تلخ امیرکبیر پرداخته شده است. روایت چهل روز آخر زندگی او در باغ فین کاشان و شهادتش به فرمان ناصرالدین‌شاه، از بخش‌های تأثیرگذار این کتاب است. همچنین، وضعیت خانواده و تأثیر از دست دادن او بر آینده ایران بررسی شده است.در پایان، داستان‌هایی کوتاه از زندگی امیرکبیر، به قلم محمود حکیمی، بر جذابیت این اثر برای نسل جوان افزوده است.

خواندن کتاب امیرکبیر که بود؟ چه کرد؟ چه شد؟ را به چه کسانی توصیه می‌کنیم

این کتاب برای علاقه‌مندان به تاریخ ایران، به‌ویژه دانشجویان و پژوهشگران تاریخ، و همچنین جوانانی که می‌خواهند با یکی از چهره‌های برجسته اصلاح‌طلب آشنا شوند، مناسب است. با نثری روان و ساختاری منسجم، این اثر یک گزینه ایدئال برای کسانی است که می‌خواهند شناختی اولیه اما عمیق از زندگی و دستاوردهای امیرکبیر داشته باشند.

در بخشی از کتاب امیرکبیر که بود؟ چه کرد؟ چه شد؟ می‌خوانیم:

«فصل اول امیر از تولد تا صدارت
دوران کودکی نوجوانی و جوانی امیر
امیرکبیر محمدتقی خان فرزند کربلائی محمد قربان در سال 1222 در روستای هزاوه فراهان اراک به دنیا آمد. ازآنجاکه هزاوه در مجاورت، فراهان زادگاه خانواده بزرگ قائم‌مقام قرار داشت پدر امیر کربلائی محمد قربان در شمار نوکران میرزا عیسی قائم‌مقام بزرگ درآمد و به مقام آشپزی رسید و در زمان ابوالقاسم قائم‌مقام دوم و صدراعظم محمدشاه به مقام ناظر آشپزخانه قائم‌مقام منصوب شد.مادر میرزا تقی‌خان زنی نجیب عفیف و باایمان بود. وی دختر استاد شاه محمد بنا اهل فراهان بود استاد شاه محمد کارهای اختصاصی خانواده قائم‌مقام را به عهده داشت. بزرگ‌شدن محمدتقی در خانواده قائم‌مقام در تربیت او نقش بسزایی دارد از طرفی با وضعیت رفاه و آسایش طبقات ممتاز مملکت از نزدیک آشنا می‌شود و شرایط زندگی و رفتارهای این طبقه را لمس می‌کند و از طرف دیگر چون او خود از طبقه عامه جامعه است با محرومیت‌ها و رنج و مشقتی کـه بـر آن طبقه روا می‌شود به‌خوبی آشناست. فرد عادی در این شرایط حتی اگر از استعداد و شعور معمولی برخوردار باشد پدیده‌ای جالب‌توجه و منشأ آثار و نیز تأثیرگذار از آب در می‌آید، چه رسد به امیرکبیر که به گواهی دوستان و دشمنان از نظر هوش و استعداد در سطح نوابغ جهان قرار داشته و فردی کاملاً ممتاز بوده است.بنا بر روایات منقول و داستان معروف دربارۀ هوش امیرکبیر در دوران کودکی، چنین آمده است امیر برای بچه‌های قائم‌مقام نهار می‌آورده و پشت در اتاق به انتظار تمام‌شدن صرف نهار و بردن ظرف‌ها می‌ایستاده. امیر در همین مدت کوتاه به کلمات معلم که به بچه‌ها درس می‌آموخت گوش می‌داد و هر چه می‌شنید فرامی‌گرفت. یک روز قائم‌مقام برای امتحان از بچه‌هایش هر چه می‌پرسد آنها از عهده پاسخگوئی بـر نمی‌آیند. امیر تقاضای پاسخگوئی سؤالات را می‌نماید و به‌تمامی سؤالات جواب صحیح می‌دهد قائم‌مقام به او می‌گوید که اینها را از کجا آموخته‌ای؟ امیر جواب می‌دهد از پشت در اتاق در آن مدت کوتاه به گفته‌های معلم گوش می‌دادم. قائم‌مقام می‌خواهد به او جایزه بدهد، میرزا تقی‌خان به گریه می‌افتد و می‌گوید در عوض جایزه به معلم دستور بدهید که آن درس‌ها را به من هم آموزش دهد قائم‌مقام از جواب او خوشش می‌آید و دستور به آموزش او می‌دهد.حکایت دیگری است که روزی قائم‌مقام به سیمای امیر نگاه می‌کند و به او می‌گوید: فرزند؛ در آینده تو مشاغل بزرگی را به دست خواهی آورد و روزی خواهد رسید که اگر دشمنان و کینه‌توزان مزاحمت نشوند در موقعیتی حساس کشتی طوفان‌زده مملکت را از گرداب هلاکت و پریشانی نجات خواهی داد.»