کتاب نظریه‌های احیاء و بازسازی تمدن اسلامی نوشته سید امیرحسن دهقانی، به بررسی نظری تمدن و نحوه مواجهه متفکران مسلمان با تمدن غربی می‌پردازد. این کتاب تلاش می‌کند مهم‌ترین نظریه‌هایی را که در دو قرن اخیر برای احیاء و بازسازی تمدن اسلامی ارائه شده‌اند، گردآوری و تحلیل کند. نویسنده با بهره‌گیری از روش تحلیل تاریخی، این نظریه‌ها را با یکدیگر مقایسه کرده و شباهت‌ها و تفاوت‌های آن‌ها را بررسی کرده است.

درباره کتاب نظریه‌های احیاء و بازسازی تمدن اسلامی

این کتاب به دسته‌ای از مباحث تمدنی می‌پردازد که در دو قرن اخیر در میان متفکران مسلمان شکل گرفته‌اند و هدف آن‌ها احیای شکوه و عظمت تمدن اسلامی است. نویسنده نشان می‌دهد که این تلاش‌ها در هشت نظریه اصلی قابل طبقه‌بندی هستند:
1. بازسازی سیستم تعلیم و تربیت اسلامی که تأکید بر تغییر نظام آموزشی مسلمانان دارد.
2. احیای خلافت اسلامی که به دنبال بازگرداندن حاکمیت سیاسی اسلامی است.
3. احیای اندیشۀ اسلامی که بر توسعه و تعمیق تفکر اسلامی در جوامع مسلمان تمرکز دارد.
4. احیای سیستم اسلامی که به دنبال استقرار قوانین و مقررات اسلامی در جامعه است.
5. دعوت اسلامی که به تبلیغ و گسترش اصول اسلامی در جهان توجه دارد.
6. احیای جهاد اسلامی که مقاومت در برابر دشمنان اسلام را مورد توجه قرار می‌دهد.
7. بازسازی میراث اسلامی که بر بازگشت به متون و ارزش‌های تاریخی اسلام تأکید دارد.
8. احیای سنت اسلامی که به نقش سنت‌های دینی و فرهنگی در شکل‌دهی تمدن اسلامی اشاره می‌کند.
کتاب تلاش دارد با مقایسه این نظریه‌ها، شباهت‌ها و تفاوت‌های میان آن‌ها را تبیین کند و نشان دهد که هر یک چگونه در طول زمان تکامل یافته‌اند.

خواندن کتاب نظریه‌های احیاء و بازسازی تمدن اسلامی را به چه کسانی توصیه می‌کنیم

این کتاب برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ، جامعه‌شناسی و اندیشه‌های اسلامی مناسب است. دانشجویان و اساتید رشته‌های علوم انسانی، به‌ویژه در حوزه‌های مطالعات تمدنی، علوم سیاسی و مطالعات اسلامی، می‌توانند از محتوای آن بهره ببرند. همچنین کسانی که به دنبال درک بهتر از تحولات فکری و فرهنگی جوامع مسلمان در دو قرن اخیر هستند، مخاطبان اصلی این اثر خواهند بود.

در بخشی از کتاب نظریه‌های احیاء و بازسازی تمدن اسلامی می‌خوانیم:

«تمدن را باید گسترده‌ترین و پیچیده‌ترین واحد اجتماع انسانی شمرد. یک تمدن می‌تواند دربرگیرنده چند ملت و قومیت در درون خود باشد و همه تفاوت‌ها و ویژگی‌های خاص ملی و قومی را حول محورهای مشترک کلی‌تری گرد هم آورد و شکل‌دهنده اجتماع عظیم‌تری باشد که در مقایسه با قومیت و ملیت ناملموس‌تر است. هرچند تمدن‌هایی هم وجود داشته‌اند که تنها از یک ملت یا قوم بزرگ برخاسته‌اند.
گستردگی و پیچیدگی تمدن باعث شده است تا درک تمدن در نسبت با دیگر واحدهای اجتماع انسانی با تأخیر همراه باشد. رویارویی مستمر اقوام و ملل گوناگون در عرصه تاریخ موجب شده است که متفکران جوامع گوناگون، توجه ویژه‌ای به عناصر قومی و ملی خود و دیگری نشان دهند و به بررسی تاریخی آن بپردازند؛ اما رویارویی تمدنی در مقایسه با رویارویی اقوام و ملل، امری نادر و دوره زمانی آن فراتر از عمر متفکران بوده است. این وضعیت باعث شده است تا درک تمدن به‌رغم شکل‌گیری تمدن‌های گوناگون در پهنه تاریخ پس از هزاران سال از زندگی جوامع اجتماعی صورت پذیرد.»