کتاب «کلیات علوم اسلامی» اثری از استاد شهید مرتضی مطهری است که شامل درس‌گفتارهای اساسی و جامع وی در زمینه علوم اسلامی می‌باشد. این مجموعه در سه جلد تدوین شده و موضوعات گسترده‌ای را در بر می‌گیرد که عبارتند از: جلد اول: منطق و فلسفه، جلد دوم: کلام، عرفان و حکمت عملی و جلد سوم: اصول فقه و فقه. مطهری در این کتاب تلاش کرده است طرح کلی و جامعی از علوم اسلامی ارائه دهد و با بیانی روان، ساده و دقیق، مفاهیم پیچیده فلسفی، کلامی، عرفانی و فقهی را برای مخاطبان، به ویژه دانشجویان سال اول دانشکده الهیات، قابل فهم کند. ویژگی مهم این اثر، شکل درس‌گفتارهای آن است که به صورت تقریرات کلاس‌های استاد مطهری تدوین شده و با توجه به مخاطب جوان و مبتدی، اصطلاحات دشوار به خوبی شرح داده شده‌اند. کتاب به بررسی مباحثی مانند فلسفه اسلامی، تاریخ فلسفه در فرهنگ اسلامی، مفاهیم کلیدی فلسفی (مانند وجود و ماهیت)، کلام اسلامی، عرفان نظری و عملی، اصول فقه و مسائل فقهی می‌پردازد. هدف نویسنده این است که نشان دهد اسلام دینی جامع و همه‌جانبه است که نه تنها به مسائل فردی و اخلاقی می‌پردازد بلکه فرهنگ و جامعه را نیز در بر می‌گیرد و دارای اصالت و شخصیت مستقل است. این کتاب برای کسانی که می‌خواهند با علوم اسلامی به صورت کلی و منسجم آشنا شوند، به ویژه دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به فلسفه، کلام، عرفان و فقه اسلامی، منبعی بسیار مناسب و معتبر است.

درباره کتاب «کلیات علوم اسلامی»

در کتاب «کلیات علوم اسلامی» شهید مرتضی مطهری، تأکید اصلی بر این موضوعات است: فلسفه اسلامی: بررسی مسائل کلان و بنیادین درباره جهان، وجود، هدف آفرینش و کمال انسان، با رویکردی که فلسفه را مطالعه کل جهان و معنا و هدف آن می‌داند. مطهری فلسفه را به عنوان علمی می‌شناسد که به پرسش‌های اساسی درباره وحدت و کثرت، هدفمندی عالم و معنای وجود می‌پردازد. کلام اسلامی: بحث درباره اعتقادات اسلامی، مانند توحید، صفات الهی، نبوت و معاد، و دفاع عقلانی و نقلی از این عقاید. مطهری علم کلام را علمی می‌داند که به اثبات و توضیح عقاید دینی می‌پردازد و نقش مهمی در تبیین جهان‌بینی اسلامی دارد. حکمت عملی: بررسی وظایف و مسئولیت‌های انسانی از منظر خرد و عقل، یعنی شناخت اخلاق و رفتار درست انسانی که عقل می‌تواند آن را کشف کند. این بخش بر اهمیت اخلاق و سلوک در زندگی فردی و اجتماعی تأکید دارد. فقه و اصول فقه: شناخت و فهم عمیق احکام شرعی و روش استنباط آن‌ها از منابع اسلامی مانند قرآن، سنت، اجماع و عقل. مطهری فقه را علمی می‌داند که به فهم دقیق احکام می‌پردازد و اصول فقه را فن ترتیب استنباط احکام معرفی می‌کند. جهان‌بینی اسلامی: ارائه نگرشی جامع و توحیدی به هستی، که اسلام را دینی جامع و جامعه‌ساز معرفی می‌کند و بر اصالت و شخصیت مستقل فرهنگ اسلامی تأکید دارد. انسان‌شناسی و انسان کامل: بررسی ماهیت انسان، هدف آفرینش، کمال و سعادت انسان از دیدگاه اسلام، که در آثار مطهری به عنوان محور مهم فلسفه و کلام اسلامی مطرح شده است. تمایز علوم اسلامی و علوم انسانی: مطهری بین علوم اسلامی که مبتنی بر تعالیم و جهان‌بینی اسلامی هستند و علوم انسانی تمایز قائل است و معتقد است علمی دینی است که در راستای اهداف جامعه اسلامی باشد. به طور کلی، شهید مطهری در این کتاب با نگاهی جامع و منسجم، فلسفه، کلام، عرفان، اخلاق، فقه و اصول فقه را به عنوان اجزای اصلی علوم اسلامی معرفی و تأکید می‌کند که این علوم باید در خدمت تحقق اهداف فردی و اجتماعی اسلام باشند و به فهم عمیق‌تر دین و جهان‌بینی اسلامی کمک کنند. این اثر به ویژه برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به فلسفه و معارف اسلامی منبعی معتبر و قابل استفاده است.

خواندن کتاب «کلیات علوم اسلامی» را به چه کسانی توصیه می‌کنیم؟

دانشجویان و علاقه‌مندانی که می‌خواهند با مبانی و کلیات علوم اسلامی شامل منطق، فلسفه، کلام، عرفان، حکمت عملی، فقه و اصول فقه به صورت منسجم و جامع آشنا شوند. افرادی که به دنبال متنی ساده، روان و دقیق برای فهم مفاهیم پیچیده علوم اسلامی هستند و می‌خواهند بدون پیش‌زمینه تخصصی، درک بهتری از این علوم پیدا کنند. پژوهشگران و طلاب حوزه‌های علمیه که می‌خواهند دیدگاهی کلی و نظام‌مند درباره علوم اسلامی داشته باشند و ارتباط بین شاخه‌های مختلف علوم دینی را درک کنند. کسانی که به فلسفه و کلام اسلامی علاقه‌مندند و می‌خواهند مباحث اساسی این حوزه‌ها را از زبان یکی از برجسته‌ترین متفکران معاصر ایران مطالعه کنند. مخاطبانی که به دنبال درک جامع‌تر و کاربردی‌تر از فرهنگ و جهان‌بینی اسلامی هستند، زیرا مطهری اسلام را دینی جامع، جامعه‌ساز و دارای اصالت فرهنگی معرفی می‌کند. افرادی که می‌خواهند با رویکردی آموزشی و درس‌گفتاری، علوم اسلامی را به صورت مرحله‌ای و منظم فراگیرند، چرا که این کتاب بر اساس تقریرات کلاس‌های استاد مطهری برای دانشجویان سال اول و دوم دانشکده الهیات تدوین شده است. با توجه به علاقه شما به الهیات اسلامی، تفسیر قرآنی و اخلاق اسلامی، این کتاب می‌تواند منبعی ارزشمند برای تعمیق فهم معارف دینی و فلسفی شما باشد و زمینه‌ساز مطالعات تخصصی‌تر در حوزه علوم اسلامی گردد.

در بخشی از کتاب «کلیات علوم اسلامی» می‌خوانیم

در میان احکام قضایا آن که از همه مهم‌تر است و در همه جا به کار می‌آید اصل تناقض است. ما قبلاً گفتیم که اگر دو قضیه از لحاظ موضوع و محمول وحدت داشته باشند اما از لحاظ کم و کیف یعنی از لحاظ کلیت و جزئیت و ایجاب و سلب با یکدیگر اختلاف داشته باشند رابطه این دو قضیه رابطه تناقض است و این دو قضیه را متناقضین» می‌نامند.