کتاب ریشه‌های زن‌ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی نوشته‌ی دکتر مریم حسینی، پژوهشی دقیق و انتقادی درباره چگونگی بازنمایی زنان در آثار مهم ادبیات کلاسیک فارسی است. این اثر با نگاهی تحلیلی و میان‌رشته‌ای، به بررسی نقش ادبیات در تثبیت نگرش‌های جنسیتی و به‌ویژه زن‌ستیزانه در فرهنگ ایران می‌پردازد. نویسنده با بهره‌گیری از رویکردهای نقد گفتمان و تحلیل فرهنگی، ادبیات فارسی را نه‌تنها به‌عنوان بازتاب‌دهنده‌ی باورهای اجتماعی، بلکه به‌مثابه عامل تأثیرگذار بر ذهنیت تاریخی جامعه بررسی کرده است. این کتاب از معدود آثاری است که ادبیات کلاسیک را از زاویه‌ی جنسیت مورد واکاوی قرار می‌دهد و تلاش می‌کند تصورات کلیشه‌ای و نابرابر درباره زنان را که در متون کهن فارسی رواج دارد، شناسایی و تحلیل کند.

درباره کتاب ریشه‌های زن‌ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی

در این کتاب، نویسنده به تحلیل تصویر زن در آثار بزرگانی چون فردوسی، حافظ، سعدی و مولانا پرداخته و نشان داده که چگونه این متون، در بسیاری موارد، زنان را موجوداتی تابع، احساسی، فریبکار و نیازمند هدایت مردانه معرفی کرده‌اند. برای مثال، در شاهنامه، اغلب زنان یا در حاشیه قرار دارند یا تنها به‌مثابه ابزار روایت و عناصر عاطفی ظاهر می‌شوند. در دیوان حافظ و غزلیات سعدی نیز، گرچه تصویری عاشقانه از زن ارائه می‌شود، اما این تصویر بیشتر با نگاه مردمحور و خواسته‌های جنسی همراه است تا هویتی مستقل برای زن.
حسینی در ادامه، ریشه‌های اجتماعی و دینی این تصویرسازی‌ها را بررسی می‌کند. او تأکید می‌کند که این نوع نگاه به زن، بازتاب ساختارهای اجتماعی مردسالار و باورهای دینی خاص آن دوران است؛ ساختارهایی که حضور زن در عرصه‌ی عمومی را محدود و نقش او را به خانه و خانواده تقلیل می‌دادند. در بخشی از کتاب نیز تأثیر متون فلسفی و کلامی بر ادبیات بررسی شده و نشان داده می‌شود که چگونه برداشت‌های خاص از زن در این متون، به ادبیات کلاسیک نیز راه یافته‌اند. یکی از نکات قوت اثر، ساختار منظم آن است: از تحلیل متن آغاز می‌شود، سپس به سراغ زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی می‌رود و در پایان، پیامدهای این نگرش‌ها در جامعه و ذهنیت تاریخی ایرانیان را بررسی می‌کند.

خواندن کتاب ریشه‌های زن‌ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی را به چه کسانی توصیه می‌کنیم

ریشه‌های زن‌ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی منبعی بسیار ارزشمند برای دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌های ادبیات فارسی، مطالعات جنسیت، تاریخ اجتماعی و فرهنگ ایران است. همچنین علاقه‌مندان به نقدهای اجتماعی، فرهنگی و گفتمان‌محور می‌توانند با مطالعه این کتاب، دیدگاه‌های نوینی نسبت به آثار کلاسیک پیدا کنند. این اثر همچنین به خوانندگانی که پیش‌زمینه‌ی تخصصی ندارند اما به پرسشگری درباره جایگاه زنان در متون کهن علاقه‌مندند، کمک می‌کند با نگاهی انتقادی‌تر و عمیق‌تر به ادبیات فارسی بنگرند.