حدیث خداوندی و بندگی

کتاب حدیث خداوندی و بندگی اثر دکتر محمد دهقانی، یک اثر برجسته و کم‌نظیر در بررسی تاریخ بیهقی و نثر فارسی به شمار می‌آید. این کتاب ضمن معرفی مفصل و دقیق تاریخ بیهقی، یکی از شاهکارهای بی‌نظیر نثر فارسی، تلاش می‌کند تا مهم‌ترین جنبه‌های آن را از دیدگاه‌های تاریخی، ادبی، اجتماعی و روانشناختی برای خوانندگان به‌روشنی تبیین کند. این کتاب فرصتی است برای این گروه که نه تنها با متن و تاریخ بیهقی آشنا شوند بلکه از این طریق درک عمیق‌تری از ساختارهای تاریخی و فلسفه بندگی و خداوندی در آن دوره تاریخی بیابند.

درباره کتاب حدیث خداوندی و بندگی

در این اثر، ماجراهای مهم تاریخ غزنویان که توسط بیهقی روایت شده، به صورت نو و بر مبنای توالی تاریخی مرتب شده‌اند تا خواننده مسیر دقیق رویدادها و حوادث را گم نکند. نویسنده با شرح واژه‌ها و جملات دشوار در حاشیه صفحات، خوانایی و فهم متن را تسهیل کرده است. همچنین نقشه‌ها و توضیحاتی که زیر نام‌های تاریخی و جغرافیایی آمده‌اند، کمک می‌کنند تا خواننده تصویر دقیق‌تر و روشن‌تری از فضای زمانی و مکانی رویدادها به دست آورد. کتاب در بازخوانی و تحلیل تاریخ بیهقی، یک نگاه ویژه به فلسفه تاریخ و جایگاه حق و قدرت دارد؛ به طوری که نظام خداوندی و بندگی زمان غزنویان را به عنوان یک نظام سلسله‌مراتبی که فرادستان خداوندگار و فرودستان بندگان هستند، به خوبی نشان می‌دهد. حتی شخصیت‌هایی که ظاهراً آزاد و صاحب مقام‌اند، همچنان زیر سلطه و بندگی حق و قدرت خداوندان قلمداد می‌شوند.
چرا باید این کتاب را خواند؟
این کتاب ارزشمند، نه تنها برای استادان و دانشجویان ادبیات و تاریخ، بلکه برای همه کسانی که به تاریخ بیهقی و نثر فاخر فارسی علاقه‌مندند، یک منبع دست اول و راهنمای کافی است. این کتاب علاوه بر معرفی مفصل و دقیق متن بیهقی، به برخوداری خواننده از لذت مطالعه آن کمک می‌کند و فهم عمیق‌تری از بافت تاریخی، اجتماعی و روانشناختی اثر را فراهم می‌آورد. توضیحات جزئی، نقشه‌ها و تحلیل‌های دقیق، خواننده را در دل تاریخ تاریخی غزنویان و ساختارهای فرهنگی آن دوره فرو می‌برد و از سردرگمی در پیچیدگی‌های متن جلوگیری می‌کند.

خواندن کتاب حدیث خداوندی و بندگی را به چه کسانی توصیه می‌کنیم؟

استادان و دانشجویان رشته ادبیات فارسی و تاریخ، پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ بیهقی و دوره غزنویان، خوانندگانی که به نثر فاخر و شاهکارهای ادبی فارسی علاقه دارند و هر کسی که می‌خواهد با نگاهی جامعه‌شناختی و روانشناختی به تاریخ و زندگی اجتماعی دوران غزنویان نزدیک شود.

در بخشی از کتاب حدیث خداوندی و بندگی می‌خوانیم

روشن است که سیطره تفکر شاعرانه یا، به تعبیر من، « فرهنگ منظوم » بر زبان فارسی و گویشوران آن موجب ضعف « فرهنگ منثور » در این زبان شده است. به هر تقدیر، بیهقی این جرات و جسارت را داشته است که، با زبانی پرورش یافته برای گریز از واقعیت و تحریف آن، به بازسازی و تحلیل تاریخی واقعیت روی آورد. بررسی این که او تا چه حد در این کار موفق بوده است یکی از انگیزه‌های مهم نگارش این کتاب است. انگیزه مهم دیگر تجلیل از بیهقی و کوشش سترگ او برای تقویت فرهنگ منثور در برابر فرهنگ منظوم است که بر عصر وجامعه او هم سیطره سنگینی داشته است. اگر نویسندگان دیگری کار بیهقی را پی می‌گرفتند، امروز ما ایرانیان از پیکره فرهنگی دیگری برخوردار بودیم که به گمان من بسیار بیش از فرهنگ امروزین‌مان همخانه استدلال و عقلانیت می‌بود و ما را به درک عمیق‌تری از جهان واقع رهنمون می‌شد. افسوس که به موجب عوامل فراوانی، که بخشی از آن‌ها در این کتاب بررسی شده‌اند، تاریخ بیهقی تالی درخوری نیافت و مانند نویسنده صبور و فروتنش چندین قرن در « بیغوله عطلت » باقی ماند و آن گاه با تنی فرسوده اندک اندک از تاریکی انزوا بیرون آمد و نظر برخی از دانشمندان و پژوهندگان ایران و جهان را متوجه خود کرد.