اورنگ

کتاب «اورنگ»، مجموعه‌ای ارزشمند از نوزده مقاله پژوهشی در زمینه‌های هنر، اندیشه و عرفان است که توسط حسن بلخاری قهی گردآوری شده است. این مجموعه مقالات که حاصل پژوهش‌های سه ساله‌ی نویسنده در نشریات علمی، کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی است، به بررسی و شرح پیوستگی ناگسستنی حکمت، اندیشه و بنیان‌های نظری هنر در تمدن ایرانی-اسلامی می‌پردازد.

درباره کتاب اورنگ

این مجموعه مقالات با این فرض بنیادی تدوین شده است که در تاریخ فرهنگ و هنر ایرانی، هنر بدون حکمت و اندیشه فارغ از هنر، قابل درک و تحلیل نیست. «اورنگ» برای تبیین این ارتباط عمیق، در سه بخش تنظیم شده است:
بخش اول، با نُه مقاله، به مباحث بنیادین در فلسفه‌ی هنر اسلامی اختصاص دارد. این مباحث از ضرورت تکوین یک فلسفه‌ی مستقل برای هنر اسلامی آغاز شده و به بررسی اندیشه‌های مهمی چون خیال و تخیل در دیدگاه بزرگ‌ترین فیلسوفان شرق می‌پردازد. مقالات این بخش همچنین به بررسی نسبت میان تصویر و کلمه در تمدن اسلامی، آرای اخوان‌الصفا درباره‌ی بایسته‌های آموزش هنر (که زمینه‌ساز تدوین فتوت‌نامه‌هاست) و نیز اولین آراء در معنا و مفهوم نقد در این تمدن می‌پردازد.
بخش دوم، با چهار مقاله، دامنه بحث را گسترش داده و به موضوعات مهمی چون هویت، جهانی شدن و جایگاه زن در نسبت با هنر توجه می‌کند. این بخش شامل نقدی بر ارتباط میان مسیحیت، نیچه و برگمان است که به عنوان یکی از کارگردان‌های تأثیرگذار سینمای قرن بیستم شناخته می‌شود. این تنوع موضوعی نشان‌دهنده گستردگی دانش و بینش نویسنده در اتصال حکمت سنتی به چالش‌های هنر و اندیشه معاصر است.

خواندن کتاب اورنگ را به چه کسانی توصیه می‌کنیم

این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های فلسفه‌ی هنر اسلامی، عرفان، مطالعات فرهنگی، و تاریخ هنر توصیه می‌شود. همچنین، خوانندگانی که به دنبال درک بنیادهای نظری و ریشه‌های حکمت در هنر سنتی و معاصر ایرانی هستند، از این مجموعه مقالات بهره خواهند برد.

در بخشی از کتاب اورنگ می‌خوانیم:

طبیعت در معنای اول یک فرآورده و در معنای دوم و سوم یک کیفیت درونی است که جوهرِ واحد و ذاتی انسان و جهان را تشکیل می‌دهد. از دیدگاه فلاسفه، این ثنویتِ مفهومی طبیعت‌، که مرز میان انسان و طبیعت را از میان برداشته و هر دو را در یک قاموس قرار می‌دهد، به نحوی بیانگر اصل تناظر است که جهان را انسان و انسان را جهان می‌پندارد و به تعبیر لاهیجی در شرح گلشن راز «الانسان کَوْن الصغیر و الکَوْن انسان الکبیر» تناظری که، از دیدگاه ما، بین انسان و طبیعت وجود دارد و در فرهنگ هندیان بین برهمن؛ آتمن. اما در قرآن‌، طبیعت به چه معناست؟ راغب اصفهانی، در کتاب المفردات، طبع را به عنوان ریشه‌ی طبیعت چنین تعریف می‌کند: «الطبع ان تصور الشی بصوره ما کطبع السکه و طبع الدراهم و هو اعم من الختم و اخص من النقش.» راغب معتقد است طبیعت یا همان «طبع» شیئی را به صورتی یا شکلی درآوردن است و اگر به سجیه و خُلق انسان نیز در قرآن طبیعت گفته می‌شود، از این روست که آن نیز نقش بستن صورت و شکلی است در نفس انسانْ؛ خواه از حیث عادت، خواه از حیث خلقت. بنابراین، اصل طبع در قرآن صورت‌بخشی و شکل دادن است و این اتفاقاً همان مفهومی است که طبیعت را به هنر بسیار نزدیک می‌کند. زیرا هنر نیز نوعی ایجاد و تولید نقش است و به یک عبارت اظهار.