«گولاگ» هم به ادارۀ اردوگاه‌های کار اجباری و زندان‌های سیاسی اشاره داشته و هم منظور از آن نظام کار اسیران و بردگان شوروی در انواع مختلف بوده است: اردوگاه‌های کار، اردوگاه‌های مجازات، اردوگاه‌های زندانیان سیاسی و مجرمان، اردوگاه‌های زنان، اردوگاه‌های کودکان و اردوگاه‌های موقتیِ پناهندگان. حتی واژۀ «گولاگ» در معنای گسترده‌تر نظام سرکوبگر شوروی را نیز در بر می‌گرفت، همان سلسله فرایندهایی که زمانی زندانیان آن را ماشینِ «چرخ‌گوشت» می‌نامیدند: بازداشت‌ها و دستگیری‌ها، بازجویی‌ها، واگن‌هایی که برای حمل‌ونقل زندانیان استفاده می‌شدند، کار اجباری، فروپاشی خانواده‌ها، سال‌هایی که در تبعید سپری می‌شدند و مرگ‌های زودهنگام و بی‌دلیل.
 در تابستان 1918 لنین فرمان داده بود که «عوامل نامعتمد» در اردوگاه‌های کار اجباری در خارج از کلان‌شهرها حبس شوند؛ اما اهمیت این اردوگاه‌ها از 1929 فزونی گرفت. در آن سال، استالین بر آن شد که به‌منظور سرعت‌بخشیدن به فرایند صنعتی‌شدن اتحاد جماهیر شوروی و استخراج منابع طبیعی از سرزمین‌های دور شمالیِ این کشور که چندان قابل‌سکونت نبودند، از کار اجباری استفاده کند.
 تعداد کل زندانیان در این اردوگاه‌ها معمولاً حدود دو میلیون نفر بود، اما تعداد کل شهروندان شوروی، چه زندانیان سیاسی و چه زندانیان جنایی که زندگی در این اردوگاه‌ها را تجربه کرده بودند، بسیار بیش‌تر از این بود. دقیق‌ترین برآوردها نشان می‌دهند که از 1929، همان زمانی که گولاگ شروع به توسعه و گسترش در سطح کلان کرده بود، تا 1953، یعنی زمانی که استالین درگذشت، در حدود هجده میلیون نفر در این دستگاه عظیم جان خود را از دست دادند.
 این کتاب شرح تاریخ گولاگ است. منظور از تاریخ گولاگ سرگذشت اردوگاه‌های کار اجباری شوروی است، یعنی خاستگاه این اردوگاه‌ها در انقلاب بلشویکی، توسعه و گسترش آن‌ها به‌منزلهٔ بخش اساسی و بنیادین اقتصاد شوروی و فروپاشی آن‌ها پس از مرگ استالین.