کتاب «معرفت دینی» نوشته حمید پارسانیا، اثری است که به بررسی شناخت دینی و مبانی معرفت دینی می‌پردازد. در این کتاب، نویسنده رابطه عقل و وحی را به عنوان دو وسیله شناخت دین مطرح می‌کند و تأکید می‌ورزد که هیچ‌یک از این دو خود دین نیستند، بلکه دین مراد تشریعی خداوند است. عقل و وحی هر دو حجت‌هایی هستند که خداوند برای شناخت دین به انسان‌ها داده است و از جهت فاعل (الهی) و قابل (بشری) مشابه‌اند، اما در برخی ویژگی‌ها نیز با هم تفاوت دارند. کتاب در هفت فصل تنظیم شده که موضوعات اصلی آن شامل مفاهیم و اصطلاحات معرفت دینی، نسبت عقل و نقل، شناخت وحیانی و عقلانی دین، ابعاد بشری و الهی معرفت دینی، قداست و نقدپذیری معرفت دینی و همچنین مدارای اجتماعی نسبت به معرفت دینی است. کتاب «معرفت دینی» برای مخاطبانی که به فلسفه دین، مباحث معرفت‌شناسی دینی و نسبت عقل و وحی علاقه‌مندند، منبعی مفید و تحلیلی به شمار می‌آید. این اثر با زبانی علمی و تحلیلی، به بررسی دقیق مبانی شناخت دین و جایگاه عقل و وحی در این شناخت می‌پردازد.

درباره کتاب «معرفت دینی»

کتاب «معرفت دینی» به بررسی ابعاد بشری و الهی معرفت دینی با رویکردی جامع و تحلیلی می‌پردازد. در این اثر، معرفت دینی نه تنها به عنوان شناختی الهی و وحیانی بلکه به عنوان فرایندی که در آن ابعاد بشری انسان نیز نقش دارند، مطرح می‌شود. به عبارت دیگر، نویسنده معرفت دینی را ترکیبی از دو بعد می‌داند: بعد الهی معرفت دینی: این بعد به منبع وحیانی و الهی معرفت اشاره دارد که از جانب خداوند به انسان‌ها نازل شده است. این آموزه‌های وحیانی کامل‌ترین و مطمئن‌ترین شناخت از دین و حقیقت وجود انسان را فراهم می‌آورند و خطاپذیری در آن‌ها راه ندارد. وحی به عنوان فاعل معرفت دینی، نقش اساسی در شکل‌دهی به این معرفت دارد و باعث می‌شود معرفت دینی از اعتبار و قداست ویژه‌ای برخوردار شود. بعد بشری معرفت دینی: این بعد به قابلیت‌ها، عقل، تجربه و فهم بشری اشاره دارد که در دریافت، تفسیر و بسط آموزه‌های دینی نقش ایفا می‌کند. انسان به عنوان قابل معرفت، با ابزارهای عقلانی و تجربی خود، به فهم و درک دین می‌پردازد و این فرایند شناخت، همواره تحت تأثیر شرایط انسانی، فرهنگی و تاریخی قرار دارد. بنابراین، معرفت دینی دارای ویژگی‌های بشری است که ممکن است محدودیت‌ها و تفاوت‌هایی در فهم و تفسیر آن ایجاد کند. نویسنده با تأکید بر این دو بعد، نشان می‌دهد که معرفت دینی یک پدیده دوگانه است که هم از سوی خداوند (بعد الهی) و هم از سوی انسان (بعد بشری) شکل می‌گیرد و این دو بعد در تعامل با یکدیگر، معرفت دینی را پدید می‌آورند. همچنین، پارسانیا به اهمیت مدارای اجتماعی و نقدپذیری معرفت دینی اشاره دارد که ناشی از بعد بشری آن است و ضرورت توجه به تفاوت‌های فرهنگی و تاریخی در فهم دین را یادآور می‌شود. این تحلیل جامع باعث می‌شود که معرفت دینی هم دارای قداست و اعتبار وحیانی باشد و هم قابل نقد و بررسی عقلانی و اجتماعی، که این ویژگی‌ها در کتاب به تفصیل مورد بحث قرار گرفته‌اند.

خواندن کتاب «معرفت دینی» را به چه کسانی توصیه می‌کنیم؟

دانشجویان، پژوهشگران و اساتید فلسفه دین، کلام و علوم انسانی اسلامی که به مباحث معرفت‌شناسی دینی، نسبت عقل و وحی و فلسفه دین علاقه‌مندند و می‌خواهند با رویکردی تحلیلی و علمی، مبانی شناخت دینی را بررسی کنند. علاقه‌مندان به فهم عمیق‌تر رابطه عقل و وحی در معرفت دینی، زیرا کتاب به تفصیل به نقش عقل و وحی به عنوان دو وسیله شناخت دین و تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها می‌پردازد. کسانی که دغدغه بازسازی و احیای میراث معرفتی اسلام و نقد رویکردهای معرفتی مدرن را دارند و می‌خواهند جایگاه معرفت دینی در مواجهه با چالش‌های فلسفی و اجتماعی معاصر را بشناسند. مخاطبانی که به دنبال درک ابعاد بشری و الهی معرفت دینی و ضرورت مدارای اجتماعی نسبت به آن هستند، چرا که کتاب به تحلیل دو بعد بشری و الهی معرفت دینی و اهمیت نقدپذیری و تفاوت‌های فرهنگی و تاریخی در فهم دین می‌پردازد. به طور کلی، این کتاب برای کسانی که می‌خواهند شناختی عمیق، فلسفی و علمی از معرفت دینی داشته باشند و به مباحث نظری و عملی دین در جهان معاصر علاقه‌مندند، بسیار مفید و راهگشا است.