شرح مبسوط منظومه - جلد اول

معرفی کتاب شرح مبسوط منظومه (جلد اول):

این کتاب جلد اول از مجموعه‌ای دو جلدی است که در اصل، متن تنظیم‌شده ی درس‌های کتاب «منظومه» حاج ملاهادی سبزواری توسط استاد مطهری در منزل ایشان در سال‌های 1354 تا 1357 شمسی بوده است.

توضیحات بیشتر :

در آن تعدادی از اساتید فلسفه غرب دانشگاه تهران و تعدادی از دانشجویان مستعد رشته فلسفه شرکت داشته‌اند. این درس‌ها خصوصیاتی دارد که از آن جمله است تطبیق فلسفه اسلامی و فلسفه غرب در برخی مسائل، که لاجرم نقاط تلاقی و افتراق این دو فلسفه روشن گردیده است. ویژگی دیگر، بعضی تقریرات و بیانهای نوین و برخی نظریات ابداعی و ابتکاری استاد مطهری است که برای اولین بار در فلسفه اسلامی مطرح می‌شود؛ و خصوصیت سوم سبک بیان استاد در مسائل فلسفی است که آسان‌کننده مسائل معضل و پیچیده است و البته این کار جز از اساتید مسلّم یک فن که موضوع بحث مانند موم در دستشان است، برنمی‌آید و به بیان دیگر سهل و ممتنع است؛ از یک سو تقریر و بیان مطلب، روشن و روان و رسا است و از سوی دیگر هرکسی از عهده آن برنمی‌آید.

در بخشی از کتاب شرح مبسوط منظومه: جلد اول می‌خوانیم:

کلمه «اشتراک» به دو معنی به کار می‌رود: یکی وقتی که لفظی کلیت دارد و معنایی وسیع و گسترده دارد، و دیگر وقتی که یک لفظ نه به دلیل معنای وسیع و گسترده‌اش بلکه به اعتبار وضع‌های متعدد به کار می‌رود و اشتراک پیدا می‌کند، مثل لفظ شیر در زبان فارسی. این نوع دوم را «اشتراک لفظی» می‌گویند.

در باب مشترک معنوی، مطلب از این قرار است که ما یک لفظ داریم، یک معنی عام داریم و یک عده افراد. لفظ به ازای معنی عام قرار می‌گیرد، معنی عام خود به خود بر افراد کثیر دلالت می‌کند؛ این می‌شود «مشترک معنوی». مشترک لفظی این است که ما یک معنی عام نداریم، فقط یک عده افراد داریم؛ یک دفعه این لفظ را برای این معنی وضع کرده‌اند، دفعه دیگر برای این معنی دیگر، و دفعه دیگر برای آن معنی دیگر. درست مثل اسم‌گذاری‌هاست که حسن را یک دفعه آقای زید برای خودش وضع می‌کند، آقای عمرو هم جداگانه برای خودش وضع می‌کند؛ یعنی یک لفظ است که مکرر وضع شده است.