کتاب «باغ خرمالو» نوشته هادی حکیمیان، رمانی تاریخی و مناسب نوجوانان است که در فضای شهریور سال 1320 روایت می‌شود. «باغ خرمالو» علاوه بر ارزش تاریخی، دارای نثری خوش‌آهنگ و داستانی روان است که با توصیف دقیق فضا و معماری روستایی یزد همراه شده و دیالوگ‌های جذابی دارد. این اثر برگزیده نهمین دوره جایزه «داستان انقلاب» شده و به عنوان منبعی مناسب برای آموزش تاریخ معاصر به نوجوانان توصیه می‌شود. در مجموع، «باغ خرمالو» رمانی است که هم برای علاقه‌مندان به ادبیات داستانی و هم برای نوجوانانی که می‌خواهند با بخشی از تاریخ ایران آشنا شوند، بسیار مناسب است.

درباره کتاب «باغ خرمالو»

داستان حول استعفا و تبعید رضاشاه پهلوی به خارج از کشور در زمانی که ایران در اشغال متفقین قرار داشت، می‌چرخد. در این دوره، پهلوی دوم به همراه خانواده سلطنتی به شهرهای مختلف ایران مانند تهران، اصفهان، یزد و بندرعباس سفر می‌کند و در این سفر چند نوجوان با آن‌ها دیدار می‌کنند. نویسنده در این رمان، تصویری واقع‌گرایانه و بدون قضاوت‌های متداول تاریخی از شخصیت رضاشاه ارائه می‌دهد و به بررسی حقیقت وجودی دیکتاتوری پهلوی دوم می‌پردازد. این کتاب با زبانی ساده و قابل فهم برای نوجوانان، به شکلی جذاب و داستان‌محور، بخش‌هایی از تاریخ معاصر ایران را روایت می‌کند و از کلیشه‌های رایج درباره رضاخان دوری می‌کند. نویسنده با هوشمندی، روایت خود را فارغ از قرائت‌های رسمی یا ضد رسمی ارائه می‌دهد و شخصیت رضاخان را به شکلی انسانی و قابل تأمل به تصویر می‌کشد. نویسنده کتاب «باغ خرمالو» توانسته فضای شهریور 1320 را به خوبی و با دقت تصویر کند از طریق چند روش مهم: استفاده از روایت واقع‌گرایانه و بدون قضاوت‌های کلیشه‌ای درباره شخصیت‌ها، به ویژه رضاشاه، که تصویری انسانی و قابل تأمل از آن دوره ارائه می‌دهد. این رویکرد باعث شده فضای تاریخی و اجتماعی آن زمان به شکلی ملموس و باورپذیر به مخاطب منتقل شود. پرداختن به جزییات تاریخی و اجتماعی آن دوره مانند اشغال ایران توسط متفقین، تبعید رضاشاه، و سفرهای خانواده سلطنتی به شهرهای مختلف ایران که به خوبی فضای سیاسی و اجتماعی آن زمان را بازتاب می‌دهد. خلق شخصیت‌های نوجوانی که درگیر وقایع تاریخی هستند و از طریق دید آن‌ها، خواننده با شرایط و تحولات شهریور 1320 آشنا می‌شود، به گونه‌ای که داستان همزمان جذاب و آموزشی باشد. بهره‌گیری از توصیف دقیق فضاهای شهری و روستایی، معماری و زندگی روزمره مردم، که حس حضور در آن دوره را به خواننده منتقل می‌کند. دوری از سیاه‌نمایی یا خوش‌خیالی و ارائه تصویری متعادل و چندبعدی از آن دوران پرتنش و پرتحول. این عوامل باعث شده‌اند که «باغ خرمالو» نه تنها یک رمان تاریخی جذاب باشد، بلکه به عنوان منبعی قابل اعتماد برای آشنایی نوجوانان با فضای شهریور 1320 و تحولات سیاسی و اجتماعی آن زمان شناخته شود.

خواندن کتاب «باغ خرمالو» را به چه کسانی توصیه می‌کنیم؟

خواندن کتاب «باغ خرمالو» به ویژه به نوجوانان پسر توصیه می‌شود که به داستان‌های تاریخی و اجتماعی علاقه‌مند هستند و می‌خواهند با روایتی تازه و واقع‌گرایانه از دوره شهریور 1320 و شخصیت رضاخان آشنا شوند. این کتاب برای نوجوانان پرشیطنت و کنجکاو که به دنبال قصه‌ای جذاب، با زبان ساده و نثری روان هستند، مناسب است. همچنین، این رمان برای والدین، معلمان و مربیانی که می‌خواهند نوجوانان را با بخشی از تاریخ معاصر ایران به دور از کلیشه‌ها و قضاوت‌های معمول آشنا کنند، گزینه خوبی است. اگرچه فضای داستان بیشتر پسرانه است و ممکن است برای دختران کمتر جذاب باشد، اما حضور شخصیت‌هایی مانند «ننه کردی» تا حدی زنانگی را نیز نمایندگی می‌کند. در مجموع، «باغ خرمالو» به کسانی توصیه می‌شود که به دنبال داستانی تاریخی، واقع‌گرایانه و بدون شعارزدگی درباره دوره پهلوی اول و تبعات آن هستند و می‌خواهند از طریق داستان، تاریخ و فرهنگ ایرانی را بهتر بشناسند.

در بخشی از کتاب «باغ خرمالو» می‌خوانیم

ـ هرکی گفته بی‌خود گفته. شاید هم خبر نداشته. چون روستای ما اصلاً مدرسه نداشت؛ یعنی زمان ما نداشت. هرکی هم می‌خواست مدرسه بره، باید می‌رفت روستای پایین. این‌جا هم ساختمون بخشداریه؛ یعنی اون‌وقت‌ها بود. یک دسته کفتر چاهی از رو پشت‌بام بخشداری پر کشیدند سمت آسمان. دختر خبرنگار پیش آمد. دوستش با عجله چند تا عکس گرفت و من ادامه دادم: ـ اوّلین بار عکس قدی رضاشاه رو تو همین ساختمون بخشداری دیدم، همون عکس معروفی که رضاشاه روی تخت‌طاووس نشسته. خب، اون‌زمان پادشاه بود. ما هم فکر می‌کردیم شاه با مردمِ عادی خیلی فرق داره، امّا... دختر خبرنگار همین‌جورکه یادداشت برمی‌داشت پرسید: ـ امّا فرق آن‌چنانی نداشت، درسته؟ دوستش باز هم از ساختمانِ قدیمیِ بخشداری عکس گرفت و من این‌بار جواب دادم: ـ نه زیاد... می‌دونید؟ به‌نظرم پادشاه‌بودن اصلاً چیز جالبی نیست، چون باید از همه بترسی. دائم فکر می‌کنی همه می‌خوان علیه‌ت توطئه کنن. به زمین و زمان بدبینی، چرا؟ و دختر عکاس با تعجب پرسید: ـ واقعاً چرا؟ پادشاه که دیگه نباید از کسی بترسه، اون که همه قدرت و ثروت کشور رو تو دستش داره، پس دیگه ترس برای چی؟