یه کتاب خوب میتونه زندگیت رو عوض کنه!
کتابهای مشابه
پیشخوانی در تعزیه
معرفی کتاب
کتاب «پیشخوانی در تعزیه؛ پژوهشی در نغمات آوازی شبیهخوانی»، نوشتهی اردشیر صالح پور است که به بررسی و پژوهش تخصصی در مورد «پیشخوانی» در تعزیه میپردازد. پیشخوانی، درآمد آغازین مجالس تعزیه و شبیهخوانی است که شامل تکخوانی، نوحهخوانی، دمگیری و واگیری است و توسط اعضای تعزیه به صورت دستهجمعی و به همراه موسیقی، اندکی قبل از شروع مجلس اجرا میشود. این سنت که گاهی به عنوان «پیشواقعه» نیز شناخته میشود، با ورود منظم بازیگران به تکیه و خواندن نوحه توسط آنها آغاز میشود و هدف آن ایجاد حزن و آمادگی روحی برای اجرای نمایش است.
درباره کتاب پیشخوانی در تعزیه
این اثر یک پژوهش عمیق و تخصصی در زمینهی یکی از مهمترین و در عین حال کمتر شناختهشدهترین ارکان آیین نمایشی تعزیه است. اردشیر صالح پور با گردآوری تعاریف و مستندات تاریخی از محققانی چون بیضایی و مشحون، اهمیت پیشخوانی را در ساختار موسیقایی و حزنی تعزیه برجسته میکند.
یکی از محورهای اصلی پژوهش در این کتاب، رابطهی پیچیدهی پیشخوانی با موسیقی سنتی ایرانی است. نویسنده نشان میدهد که پیشخوانیها چگونه از لحاظ ساختاری، وزن و آهنگ با تصانیف خوشساخت ایرانی آمیختهاند. این بررسی به یک سؤال مهم در مورد تقدم و تأخر یا بهرهگیری متقابل این دو گونهی آوازی از یکدیگر پاسخ میدهد.
این کتاب در نهایت، بر اصالت و تأثیرگذاری موسیقی تعزیه بر موسیقی عمومی کشور تأکید میکند. این پژوهش نه تنها ویژگیهای ساختاری و اصیل پیشخوانیها را آشکار میسازد (مانند تکرارهای متوالی و سادگی بیان)، بلکه با ارائهی مثالهایی چون آهنگ «زهره» داریوش رفیعی که مبتنی بر نوحههای قدیمی تعزیه است، تأثیر مستقیم نغمات آوازی شبیهخوانی را بر تصنیفسازی معاصر ایرانی به خوبی اثبات میکند.
خواندن کتاب پیشخوانی در تعزیه را به چه کسانی توصیه میکنیم
این کتاب به پژوهشگران و دانشجویان رشتههای تئاتر، موسیقی و مردمشناسی، علاقهمندان به آیین تعزیه و شبیهخوانی، و موزیسینهایی که به دنبال ریشههای موسیقی آوازی ایرانی هستند، توصیه میشود.
در بخشی از کتاب پیشخوانی در تعزیه میخوانیم:
«پیشخوانیها مانند تصانیف خوشساخت با لحن و نغمات موسیقایی آمیختهاند و تناسب مضمونی و موضوعی با انتخاب مایه و ردیف جلوۀ شنیداری زیادی به این «دلآوازیها» بخشیده است، که این امر در پیشخوانیهای قدیم مشهودتر است. اما خوانندگان نسلهای قدیمیترِ تعزیه به دلیل ادراک و آموزش بیواسطه و سادۀ خود از این گونه نغمات و همچنین هماهنگی حسی و فکری آنان با نغماتی که سینهبهسینه فرا میگرفتند، موجب میشد این نوع آواز را با همان فرم اولیه و بدون هیچ تغییری ارائه کنند. گردش ملودی مبتنی بر سنتهای تصنیفسازی و تصنیفسرایی ایرانی، تکرارهای متوالی و همسان، تأکید بر کلمات و یا گوشوارههایی خاص، یکنواختی و سادگی بیان، وضوح جملات و اشعار، از ویژگیهای ساختاری و اصیل این گونه پیشخوانیهاست که عیناً در تصانیف ایرانی نیز ملاحظه میشود. اشعاری که از مشهورترین تصنیفسرایان دورۀ مشروطه در دست است، سبک و سیاق و ساختار شعری و وضعیت سنتی سرودههای پیشخوانی را برایمان آشکار میکند. شعر در این گونه نغمات، چه از نظر مقدمه و مؤخره و ساختمان کلی آن، و چه از نظر تکرار، وزن و آهنگ، و ردیف و قافیه با ابیاتی که این تصانیف به آن تعلق دارد هماهنگ و همخوان است. تفاوت مضامین اشعار در پیشخوانیها با تصانیف موسیقی سنتی موضوع طبیعی و ناشی از تفاوتهای مضمونی بین تصانیف و پیشخوانیهاست. در خصوص تقدم و تأخر، و نسبت و بهرهگیری پیشخوانیها از موسیقی و تصانیف ایرانی نظریات مختلفی وجود دارد که کدام از دیگری مایه گرفته است؛ اما هر چه هست این سنت تا دهههای اخیر نیز ادامه داشته و خصوصاً در دورۀ شکلگیری موسیقی سنتی ایرانی در هفتاد سال گذشته، که تعزیه دوران افول خود را آغاز کرده، میزان این تأثیرپذیری شدت بیشتری به خود گرفته است و ترانهها و تصانیف زیادی بر اساس نوحههای پیشخوانی ساخته و پرداخته شده است. آهنگهایی که اغلب آهنگسازان امروزی میسازند، بیشتر بدون آنکه توجه داشته باشند شبیه به آهنگهای نوحهای است که در قدیم میخواندند. البته یکی دو جملۀ بعضی از آهنگها اقتباس از آهنگهای نوحه است؛ ولی آهنگی را من در این یادداشت مینویسم که تمام آهنگ، بدون ذرهای تغییر، مربوط به نوحههایی است که لااقل هشتاد سال قبل میخواندند. این آهنگ در مایۀ «زابل سهگاه» ساخته و خوانده شده است. داریوش رفیعی در اوایل کار آن را به نام «زهره» خوانده است. در زیر عین آهنگ را با شعر آن مینویسم.»
نظرات کاربران
کتابهای مشابه