کتاب لیلی و مجنون بازنویسی محمدکاظم مزینانی اثری از مجموعه «عاشقانه‌ها» است که با هدف آشنایی نوجوانان با ادبیات کهن فارسی و روایت‌های عاشقانه کلاسیک، توسط نشر پیدایش منتشر شده است. تصویرگری این کتاب را محمدعلی بنی‌اسدی بر عهده داشته و مخاطبان اصلی آن نوجوانان 14 سال به بالا هستند. هدف اصلی این بازنویسی، آشنایی نوجوانان با میراث ادبی و فرهنگی ایران است تا ضمن لذت بردن از یک داستان عاشقانه، با سبک زندگی، باورها و سنت‌های ایرانیان در گذشته نیز آشنا شوند. کتاب با زبانی ساده و روان، نوجوانان را تشویق می‌کند تا به مطالعه بیشتر در زمینه ادبیات کلاسیک فارسی علاقه‌مند شوند. بازنویسی «لیلی و مجنون» توسط محمدکاظم مزینانی، پلی میان ادبیات کهن و نسل جدید است. این کتاب نه تنها داستانی عاشقانه و آموزنده، بلکه راهنمایی برای شناخت فرهنگ، تاریخ و اخلاق ایرانی در قالبی جذاب و قابل فهم برای نوجوانان محسوب می‌شود.

درباره کتاب لیلی و مجنون - عاشقانه‌ها

این بازنویسی بر اساس منظومه معروف حکیم نظامی گنجوی، شاعر برجسته قرن ششم هجری، انجام شده است. متن کتاب ترکیبی از نثر ساده و بخش‌هایی از اشعار اصلی نظامی است. واژه‌های دشوار و نامأنوس برای نوجوانان در پاورقی توضیح داده شده‌اند تا درک داستان آسان‌تر شود. این اثر بخشی از مجموعه‌ای شش‌جلدی است که بازنویسی داستان‌های عاشقانه کلاسیک مانند «خسرو و شیرین»، «بیژن و منیژه»، «سلامان و ابسال» و «ویس و رامین» را نیز شامل می‌شود. داستان «لیلی و مجنون» روایتگر عشقی عمیق و آسمانی است که در عین زمینی بودن، هیچ‌گاه از حدود اخلاقی و عفاف خارج نمی‌شود و نشانه‌هایی از عشق الهی در آن دیده می‌شود. لیلی و مجنون، دو نوجوان‌اند که در مکتبخانه به یکدیگر دل می‌بازند، اما مخالفت خانواده‌ها و سنت‌های قبیله‌ای مانع وصال آن‌ها می‌شود. لیلی به اجبار به عقد مردی دیگر درمی‌آید و مجنون به بیابان‌نشینی و جنون کشیده می‌شود. در نهایت، هر دو با مرگ به وصالی معنوی و روحانی می‌رسند. نظامی در این منظومه، نه تنها داستانی عاشقانه، بلکه تصویری از آداب و رسوم، پوشش‌ها، ضرب‌المثل‌ها و حتی علوم رایج آن زمان مانند نجوم، طب و فلسفه را ارائه می‌دهد و مخاطب را با دنیای افسانه‌گون گذشته آشنا می‌کند.  در داستان «لیلی و مجنون» نکات فرهنگی و تاریخی متعددی وجود دارد که نوجوانان از طریق مطالعه آن با ابعاد مختلف زندگی، باورها و ارزش‌های جوامع گذشته آشنا می‌شوند: 1. ساختار اجتماعی و قبیله‌ای: داستان در بستر جامعه‌ای قبیله‌ای و سنتی شکل می‌گیرد که در آن تصمیم‌گیری درباره ازدواج و سرنوشت جوانان عمدتاً در اختیار خانواده و بزرگان قبیله است و فرد، به‌ویژه دختر، حق انتخاب و اظهار نظر ندارد. تعصبات قبیله‌ای، نقش مهمی در پیشبرد داستان دارند. مخالفت خانواده‌ها و قبیله‌ها با عشق لیلی و مجنون، به بروز تضاد و حتی جنگ میان دو طایفه می‌انجامد. 2. جایگاه زنان و محدودیت‌ها: زنان، به‌ویژه دختران، در این جامعه با محدودیت‌های شدید روبه‌رو هستند. لیلی حتی از درس خواندن در مکتبخانه محروم می‌شود و بدون نظرخواهی از او، به عقد مرد دیگری درمی‌آید. داستان به نوجوانان نشان می‌دهد که در گذشته، زنان تا چه اندازه از حقوق فردی و اجتماعی محروم بوده‌اند و چگونه فرهنگ مردسالارانه بر سرنوشت آنان سایه می‌انداخته است.: 3. ارزش‌ها و باورهای اخلاقی. عشق در این داستان، نه تنها یک احساس شخصی بلکه موضوعی اجتماعی و حتی گناه‌آلود تلقی می‌شود. کوچک‌ترین ابراز علاقه میان دختر و پسر می‌تواند به رسوایی و مجازات اجتماعی بینجامد. عفاف، پاکدامنی و وفاداری از ارزش‌های مهم این جامعه است. لیلی با وجود ازدواج اجباری، پاکدامن می‌ماند و مجنون نیز تا پایان عمر به عشق خود وفادار است. 4. تفاوت فرهنگی ایران و عرب: نظامی با بازنویسی این داستان، عناصر ایرانی را به روایت عربی آن افزوده است؛ از جمله مکتبخانه (به‌جای صحرا و شبانی)، شخصیت‌هایی مانند نوفل، و مضامین عرفانی و معنوی. مقایسه این داستان با آثار دیگری مانند «خسرو و شیرین» به نوجوانان تفاوت‌های فرهنگی ایران و عرب، و همچنین تفاوت میان جامعه شهری و قبیله‌ای را نشان می‌دهد. 5. عرفان و معنویت. داستان تنها یک عشق زمینی نیست، بلکه به ابعاد معنوی و عرفانی نیز می‌پردازد. لیلی و مجنون در نهایت به وصال معنوی می‌رسند و عشق آن‌ها به نمادی از عشق الهی تبدیل می‌شود. 6. آداب و رسوم و زندگی روزمره: نوجوانان با مطالعه این داستان با آداب و رسوم، پوشش، ضرب‌المثل‌ها، و حتی علوم رایج آن دوران مانند نجوم و طب آشنا می‌شوند. در مجموع، «لیلی و مجنون» نه فقط یک داستان عاشقانه، بلکه آیینه‌ای از فرهنگ، تاریخ، باورها و ساختار اجتماعی جوامع گذشته است و مطالعه آن به نوجوانان کمک می‌کند تا با ریشه‌های فرهنگی و تاریخی خود آشنا شوند و تفاوت‌ها و تحولات اجتماعی را بهتر درک کنند.

خواندن کتاب لیلی و مجنون - عاشقانه‌ها را به چه کسانی توصیه می‌کنیم؟

کتاب «لیلی و مجنون - عاشقانه‌ها» بازنویسی محمدکاظم مزینانی به‌ویژه برای نوجوانان 14 سال به بالا توصیه می‌شود. این کتاب با زبانی ساده و روان، همراه با توضیح واژگان دشوار در پاورقی، نوجوانان را با ادبیات کهن فارسی و داستان‌های عاشقانه کلاسیک آشنا می‌کند. همچنین این اثر برای کسانی مناسب است که علاقه‌مند به شناخت فرهنگ، آداب و رسوم، باورها و زندگی روزمره در ایران گذشته هستند، زیرا در کنار روایت عاشقانه، اطلاعاتی درباره آداب مهمانی، جنگ، عروسی، عزا، پوشش، ضرب‌المثل‌ها و علوم رایج آن دوران مانند نجوم و طب ارائه می‌دهد. بنابراین، خواندن این کتاب به نوجوانان و جوانانی که می‌خواهند ضمن لذت بردن از یک داستان عاشقانه، با میراث ادبی و فرهنگی ایران آشنا شوند و به مطالعه ادبیات کلاسیک فارسی علاقه‌مند گردند، توصیه می‌شود.