اطراف
زهره ترابی
کتاب «جریده فریده» گزیده‌ای است از مطالب منتشر شده در روزنامه «شکوفه»، دومین روزنامه مختص زنان در تاریخ مطبوعات ایران که بین سال‌های 1291 تا 1295 خورشیدی به صاحب‌امتیازی و مدیرمسئولی مریم عمید (مزین‌السلطنه) به صورت دوهفته‌نامه منتشر می‌شد. این کتاب برای علاقه‌مندان به تاریخ مطبوعات ایران، مطالعات زنان، تاریخ اجتماعی و فرهنگی دوره مشروطه و کسانی که می‌خواهند با صدای زنان پیشرو و فعال آن دوره آشنا شوند، منبعی ارزشمند و کم‌نظیر است.
این کتاب به کوشش زهره ترابی گردآوری شده و تصویری بی‌واسطه از پیشینه روزنامه‌نگاری زنان در ایران ارائه می‌دهد. «شکوفه» نشریه‌ای پیشرو در دوره پس از مشروطه بود که به موضوعات متنوعی از جمله اخلاق، ادبیات، سلامت اطفال، تربیت دختران، خانهداری، آموزش زنان و مسائل اخلاقی زنان می‌پرداخت. این روزنامه برای اولین بار در مطبوعات ایران طرح و کاریکاتور منتشر کرد که نشان‌دهنده ابتکار و شجاعت مدیر آن در دورانی بود که مطبوعات هنوز به شکل امروزی توسعه نیافته بودند. مطالب این روزنامه بیشتر به صورت یادداشت‌های نزدیک به نوشته‌های امروز بود تا گزارش یا مصاحبه. مریم عمید، مدیر مسئول شکوفه، زنی روشنفکر و فرهنگی بود که علاوه بر انتشار این روزنامه، مدرسه و انجمن زنان نیز تأسیس کرد و نقش مهمی در پیشبرد حقوق و آموزش زنان داشت. در این نشریه، علاوه بر زنان، مطالبی خطاب به مردان نیز منتشر می‌شد که مسئولیت اجتماعی آن‌ها در قبال زنان را یادآور می‌شد. کتاب «جریده فریده» علاوه بر معرفی روزنامه شکوفه و مدیر آن، شامل طرح‌ها و کاریکاتورهای آن دوره نیز هست و نشان می‌دهد چگونه زنان ترقی‌خواه دوره مشروطه تلاش می‌کردند صدای خود را به گوش جامعه و مسئولان برسانند. این اثر دریچه‌ای به دنیای زنان پیشرو و دغدغه‌مند آن زمان است که به آموزش، بهبود شرایط زندگی و پیشرفت جامعه توجه داشتند.
روزنامه‌نگاران و علاقه‌مندان به مطبوعات که می‌خواهند با تاریخچه و پیشینه روزنامه‌نگاری زنان در ایران آشنا شوند. جامعه‌شناسان، کارشناسان علوم ارتباطات و تاریخ‌پژوهان که به مطالعه فعالیت‌های اجتماعی زنان و تحولات فرهنگی و اجتماعی دوره مشروطه علاقه دارند. فعالان حقوق زنان و طرفداران مطالعات زنان که می‌خواهند سیر پیشرفت آزادی‌ها و مطالبات زنان ایرانی را از دوران مشروطه به بعد دنبال کنند. مخاطبان عمومی علاقه‌مند به تاریخ و مطالعات فرهنگی که به دنبال کتابی خوشخوان با نثری ساده و شیرین درباره زندگی و دغدغه‌های زنان پیشرو در اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی هستند. همچنین این کتاب برای کسانی که به مطالعات ادبی، تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران علاقه دارند، منبعی مفید و جذاب به شمار می‌آید. به طور خلاصه، «جریده فریده» مناسب هر کسی است که می‌خواهد از طریق متون اصلی و مستند، با صدای زنان روشنفکر و فعال دوره مشروطه و اوایل پهلوی آشنا شود و تصویری دقیق از تاریخ اجتماعی زنان ایران به دست آورد.
بیشتر مطالب این روزنامه برای انتشار در شکوفه نوشته شده و تنها تعداد اندکی از آن‌ها از نشریات دیگر انتخاب شده‌اند. بسیاری از نویسندگان این نشریه و کسانی که مطالب‌شان را به دفتر شکوفه می‌فرستادند زنان دغدغه‌مند آن روزگار بودند. کسانی مثل شهناز آزاد، دختر میرزا حسن رشدیه و همسر ابوالقاسم آزاد مراغه‌ای که بعدها سردبیر یکی از نشریات زنان به‌نام نامه بانوان شد، فانیه حاجیه، مدیر دبستان حرمتیه سادات، و ملک‌تاج که مسئول تفتیش مدارس نسوان بود. البته افرادی مثل میرزا صادق خان (ادیب‌الممالک فراهانی) که خودش روزنامه داشت و در آن کاریکاتور چاپ می‌کرد نیز از نویسندگان این نشریه بودند. شکوفه نشریه زنان بود اما دایره مخاطبانش به زنان محدود نمی‌شد. بعضی از مطالب آن خطاب به مردان نوشته شده، از آن‌ها انتقاد کرده یا مسئولیت اجتماعی‌شان در قبال زنان را به آن‌ها یادآور شده است. و گرچه روزنامه مزین‌السلطنه حامی زنان بود، در این حمایت جانب عقل و انصاف را نگه می‌داشت: «اگرچه حامی نسوان هستم در این‌جا به مردان حق می‌دهم.» در مجموع، مسلم است که شکوفه به عنوان دومین نشریه زنان توانست راهی را که نشریه دانش و خانم دکتر کحال شروع کرده بودند ادامه دهد. صدای زنان برای اولین بار به‌طور مستمر در این نشریات شنیده شد؛ جایی که اغلب نویسندگان و خوانندگان‌شان زن بودند و «ما» یی که از آن صحبت می‌شد، برخلاف همیشه، نشانه گروهی از زنان ایرانی بود که به دنبال آموزش زنان، بهبود شرایط زندگی خودشان و پیشرفت مملکت بودند. پیش از آن هم مطالب و نامه‌های زنان به نشریات راه پیدا می‌کرد اما مخاطبان‌شان مردان و سیاستمداران بودند. مزین‌السلطنه هم یکی از زنانی بود که مطبوعات را پیگیری می‌کرد و پیش از انتشار نشریه خودش برای نشریات دیگر نامه می‌نوشت.
کلیه حقوق این سایت متعلق به کتابفروشی آنلاین «کتابخون» می‌باشد.
2020 © Copyright - almaatech.ir
