شب جهان - کانت وهایدگرو مسئله کوگیتو

کتاب «شب جهان: کانت، هایدگر و مسئله کوگیتو» نوشته اسلاوی ژیژک اثری فلسفی است که به بررسی عمیق شکاف هستی‌شناختی و مسئله کوگیتو (خودآگاهی) در فلسفه‌های کانت، هایدگر و هگل می‌پردازد. ژیژک در این کتاب نشان می‌دهد که نقطه کوری در هستی‌شناسی وجود دارد که به آن «شب جهان» می‌گوید؛ جایی که تمامیت نور یا هستی به‌مثابه کامل، در آن شکسته می‌شود و این شکاف نخستین بار در کوگیتوی دکارت ظاهر می‌شود و در فلسفه کانت و هگل شکل بنیادین‌تری به خود می‌گیرد و در فلسفه هایدگر و نظریه لاکان به اوج می‌رسد. این کتاب با استفاده از منطق استعلایی کانت، منطق نظرورزانه هگل و منطق دال لاکان، به موضوعاتی چون حقیقت، سوژه، و نقد ایدئولوژی می‌پردازد و تلاش می‌کند به هسته تاریک و بنیادین فلسفه غربی نزدیک شود. ژیژک در این اثر، فلسفه را به مثابه کنشی رادیکال و انتقادی معرفی می‌کند که باید با این شکاف هستی‌شناختی مواجه شود. «شب جهان» کتابی است فلسفی و نظری که به بررسی مسئله کوگیتو و شکاف هستی‌شناختی در فلسفه‌های کانت، هایدگر و هگل می‌پردازد و با رویکردی انتقادی و عمیق، تلاش می‌کند به هسته تاریک فلسفه غربی نزدیک شود. این اثر برای علاقه‌مندان به فلسفه معاصر، فلسفه قاره‌ای، نظریه سوژه و نقد ایدئولوژی بسیار مفید است.

درباره کتاب «شب جهان: کانت، هایدگر و مسئله کوگیتو»

 فلسفه کانت و هگل هر دو نقش مهم و متفاوتی در شکل‌گیری مفهوم «شب جهان» دارند که اسلاوی ژیژک در کتاب «شب جهان: کانت، هایدگر و مسئله کوگیتو» به آن پرداخته است. کانت با تأکید بر محدودیت‌های عقل نظری، نشان می‌دهد که شناخت انسان تنها به «فنومن‌ها» (ظاهر پدیدارها) محدود است و «نوومن» (واقعیت به‌خودی‌خود) برای ما غیرقابل شناخت باقی می‌ماند. این شکاف میان شناخت و واقعیت، نوعی «شب» یا تاریکی معرفتی ایجاد می‌کند که عقل نمی‌تواند آن را روشن کند. به عبارت دیگر، عقل کانتی مرزهایی دارد که فراتر از آن، عقل دچار توهم می‌شود و نمی‌تواند واقعیت را به طور کامل درک کند. هگل اما این محدودیت کانت را نمی‌پذیرد و معتقد است عقل نه تنها معرفتی است بلکه وجودی است؛ یعنی عقل همه چیز را در بر می‌گیرد و وحدت وجود را تشکیل می‌دهد. هگل خط‌کشی‌ها و مرزهای کانتی را برمی‌دارد و معتقد است آن سوی «شب» نیز خود عقل است و جهان به طور کامل عقلانی است. او تلاش می‌کند شکاف کانتی میان سوژه و ابژه را از طریق دیالکتیک و وحدت تضادها برطرف کند و بدین ترتیب فلسفه را به سمت یک کل‌گرایی تمام‌عیار پیش ببرد. مفهوم «شب جهان» به مثابه نقطه کوری هستی‌شناختی و معرفتی، در فلسفه کانت به عنوان محدودیت عقل و در فلسفه هگل به عنوان نقطه‌ای است که عقل باید آن را پشت سر بگذارد و به وحدت مطلق برسد، تفسیر می‌شود. ژیژک با بهره‌گیری از این دو دیدگاه، به بررسی عمیق‌تر این شکاف و معنای آن در فلسفه معاصر می‌پردازد.

خواندن کتاب «شب جهان: کانت، هایدگر و مسئله کوگیتو» را به چه کسانی توصیه می‌کنیم؟

دانشجویان و پژوهشگران فلسفه، به ویژه فلسفه قاره‌ای و هستی‌شناسی که به دنبال درک عمیق‌تر مفاهیم پیچیده‌ای چون کوگیتو، شکاف هستی‌شناختی و نقد ایدئولوژی هستند. علاقه‌مندان به فلسفه معاصر و نظریه‌های ژیژک که می‌خواهند با رویکردی انتقادی و ترکیبی از فلسفه کانت، هگل و هایدگر آشنا شوند و مفاهیم بنیادین فلسفه غرب را بهتر بفهمند. کسانی که به مسائل شناخت‌شناسی، سوژه، و منطق استعلایی علاقه‌مندند و می‌خواهند رابطه میان فلسفه کلاسیک و نظریه‌های روانکاوی لاکانی را بررسی کنند. خوانندگانی که به نقد فرهنگی، فلسفه سیاسی و نظریه اجتماعی علاقه دارند، زیرا ژیژک در این کتاب به مسائل گسترده‌ای از سیاست و فرهنگ نیز می‌پردازد. همچنین، این کتاب برای افرادی مناسب است که به دنبال متنی فلسفی و چالش‌برانگیز با رویکردی چندوجهی و عمیق هستند و می‌خواهند به هسته تاریک فلسفه غربی نزدیک شوند. به طور خلاصه، «شب جهان» برای مخاطبانی که خواهان فهمی فلسفی، نظری و انتقادی از فلسفه مدرن و معاصر، به ویژه در حوزه‌های هستی‌شناسی و شناخت‌شناسی هستند، اثری بسیار مفید و ضروری محسوب می‌شود.

در بخشی از کتاب «شب جهان: کانت، هایدگر و مسئله کوگیتو» می‌خوانیم

هایدگر چندی فکر می‌کرد که این شکل سیاسی دیگر را در «بسیج کامل» فاشیستی یافته است اما به طرزی معنادار هرگز در کمونیسم چنین چیزی نیافت که همواره از دید او به لحاظ دورانی همان آمریکانیسم است.... البته هایدگر بار‌ها و بار‌ها تأکید می‌کند که بعد هستی شناختی نازیسم را ابداً نباید با نازیسم به مثابه یک نظم سیاسی - ایدئولوژیک هستومندی یکی انگاشت؛