مردم چیست

آیا ابراز وجود و عرض اندام فعالانه‌ی هر مردمی، در مقام تجسم یک «ما»ی جمعی که خود را از یوغ قدرت‌های نهادینه‌ی موجود رهانیده است، دیگر نباید شأن تجویزی عام داشته باشد؟ و آیا نقش نظریه‌ی سیاسی را زین پس باید محدود کرد به گوشزدکردن و پاییدن و واسازی بی‌پایان سلسله‌مراتب‌ها و استثنا کردن‌های ناگزیری که بدون آن هرگز هیچ مردمی قادر به تأسیس و تقویم خویش نبوده است؟ اگر نه، آنگاه پرسش این است: آیا می‌توان بدون تعمیم ناروای تاریخ خاص یک ملت، چه آمریکا چه فرانسه، در حکم الگویی کلی برای تمامی ملت‌ها، مقوله‌ی مردم را از زیر آوار درهم تعصب‌های ملت‌پرستی و توسعه‌طلبی‌های امپریالیستی بیرون کشید و در جهت رهایی حقیقی انسان‌ها به کار بست؟ و اگر چنین است، آیا کار نظری، خواه در حیطه‌ی فلسفه خواه جامعه‌شناسی، خواه در میدان علوم سیاسی تحقق یابد، خواه در زبان‌پژوهی و پژوهش هنر، در عمل به افزایش این توان بالقوه‌ی سیاسی کمک می‌کند؟ یا نه، پشت رادیکالیسم ابطال‌ناپذیری سنگر می‌گیرد که مختص آن انگشت‌شمار کسانی است که بیرون گود می‌ایستند یا به کردار وکلای فرصت‌طلب و طماع بحران‌ها را تک به تک رصد می‌کنند، و توانی بی‌همتا برای انگشت نهادن بر نقاط کور سیاست معاصر دارند، خواه در جناح چپ، خواه در جبهه‌ی راست؟