کتاب «سرگذشت استعمار 13: ماجرا هنوز تمام نشده» نوشته مهدی میرکیایی، جلد سیزدهم از مجموعه پانزده جلدی «سرگذشت استعمار» است که توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است. این کتاب به بررسی تاریخ استعمار و تأثیرات آن بر کشورهای مختلف، به ویژه در خاورمیانه، می‌پردازد و با زبانی ساده و جذاب برای نوجوانان و جوانان نوشته شده است. این کتاب با زبانی شیوا و جذاب برای نوجوانان نوشته شده و می‌تواند برای همه علاقه‌مندان به تاریخ و واقعیت‌های جهان پیرامون مفید باشد. مجموعه «سرگذشت استعمار» به گفته مقام معظم رهبری، اثری ارزشمند است که تاریخ استعمار را از زاویه‌ای متفاوت و مستند روایت می‌کند و برای پژوهشگران و حق‌جویان نیز مناسب است. در مجموع، «ماجرا هنوز تمام نشده» جلدی است که به بررسی تأثیر استعمار در خاورمیانه، به ویژه نقش انگلیس در ایجاد حکومت‌های دست‌نشانده و اهمیت نفت در تحولات سیاسی و اقتصادی منطقه می‌پردازد و بخشی از تاریخ استعمار را به زبانی قابل فهم برای نوجوانان روایت می‌کند.

درباره کتاب «سرگذشت استعمار 13: ماجرا هنوز تمام نشده» 

جلد سیزدهم با عنوان «ماجرا هنوز تمام نشده» به موضوع پادشاهان دست‌نشانده‌ای می‌پردازد که انگلیس حکومت موروثی آنان را در عراق و سوریه تضمین می‌کرد. برای مثال، انگلیسی‌ها به شریف مکه وعده داده بودند که اگر علیه امپراتوری عثمانی قیام کند، پس از جنگ حکومت کشورهای عربی به پسران او سپرده خواهد شد. یکی از پسران شریف مکه به نام فیصل برای حکومت در سوریه و دیگری به نام عبدالله برای عراق در نظر گرفته شدند، اما پس از مدتی فیصل از سوریه بیرون آمد و به جای آن پادشاه عراق شد. کتاب به کشف نفت در ایران و نقش آن در گسترش استعمار در منطقه نیز می‌پردازد. چاه شماره یک مسجدسلیمان، اولین چاه نفت در ایران و خاورمیانه، نقطه عطفی در تاریخ استعمار است که باعث شد شرکت بریتانیایی دارسی امتیاز استخراج نفت را به مدت هفتاد سال در ایران به دست آورد. این کشف نفت، استعمار را در ایران و کشورهای خاورمیانه عمیق‌تر کرد و رقابت‌های استعماری بین قدرت‌های اروپایی مانند انگلستان و روسیه را شدت بخشید. کتاب همچنین به تأثیر نفت در جنگ‌ها و سیاست‌های جهانی اشاره دارد و نشان می‌دهد که چگونه کشورهای استعمارگر برای کنترل منابع نفتی، سیاست‌های کشورهای خاورمیانه را تحت تأثیر قرار دادند و حتی به خاندان‌های محلی برای حکومت وعده دادند تا منافع خود را حفظ کنند. انگلیسی‌ها به شریف حسین، فرمانروای مکه و کلیددار کعبه، قول داده بودند که اگر او علیه امپراتوری عثمانی قیام کند و به آنها کمک نماید، پس از جنگ جهانی اول، استقلال و حکومت بر سرزمین‌های عربی به او واگذار خواهد شد. این سرزمین‌ها شامل عربستان، یمن، عراق، سوریه، اردن، فلسطین و بخش‌هایی از منطقه خاورمیانه می‌شد. به شریف حسین وعده داده شده بود که او به عنوان پادشاه و امیر کل سرزمین‌های عربی شناخته خواهد شد و خلافت جهان اسلام نیز به دست خاندان او بازخواهد گشت. این وعده‌ها در قالب مکاتباتی بین هنری مکماهون، سفیر بریتانیا در مصر، و شریف حسین در سال‌های 1915 و 1916 داده شد. در این مکاتبات، بریتانیا پذیرفت که استقلال اعراب را در چارچوب مرزهای پیشنهادی شریف حسین به رسمیت بشناسد، به شرط آنکه او علیه عثمانی‌ها قیام کند. این توافق منجر به انقلاب بزرگ عربی در سال 1916 شد. با این حال، این وعده‌ها در عمل به طور کامل اجرا نشدند؛ زیرا پیش از پایان جنگ، بریتانیا و فرانسه به صورت مخفیانه توافقنامه سایکس-پیکو را امضا کردند که تقسیم منطقه را بین خود تعیین می‌کرد و به وعده‌های داده شده به شریف حسین پایبند نبودند. همچنین، پس از جنگ، حکومت عربی به عبدالعزیز سعودی و خاندان او واگذار شد و شریف حسین و فرزندانش مجبور به ترک عربستان شدند. در مجموع، انگلیسی‌ها با هدف جلب حمایت اعراب علیه عثمانی، به شریف حسین وعده تشکیل یک دولت عربی متحد و حکومت بر سرزمین‌های عربی را دادند، اما پس از جنگ، به دلیل مصالح استعماری و توافقات پنهانی، این وعده‌ها عملی نشد و منطقه به شکل دیگری تقسیم شد.

خواندن کتاب «سرگذشت استعمار 13: ماجرا هنوز تمام نشده» را به چه کسانی توصیه می‌کنیم؟

کتاب «سرگذشت استعمار 13: ماجرا هنوز تمام نشده» به ویژه برای نوجوانان علاقه‌مند به تاریخ و واقعیت‌های جهان پیرامونشان توصیه می‌شود. این کتاب با زبانی روان و شیوا نوشته شده و می‌تواند برای نوجوانان 12 تا 17 سال، به ویژه دانش‌آموزان، بسیار مفید و جذاب باشد. علاوه بر نوجوانان، این مجموعه برای همه افراد حقجو و علاقه‌مند به گسترش دانش تاریخی نیز مناسب است و حتی مخاطبان بزرگسال نیز می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. از آنجا که کتاب به شکل داستانی و جذاب، تاریخ استعمار و تأثیرات آن را روایت می‌کند، گزینه‌ای عالی برای کسانی است که می‌خواهند بدون دلزدگی و با نگاهی واقع‌بینانه به تاریخ جهان و استعمار غرب آشنا شوند. همچنین این مجموعه مورد تقدیر در جوایز کتاب سال جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته و توسط بزرگان فرهنگی و علمی نیز خواندن آن توصیه شده است.

در بخشی از کتاب «سرگذشت استعمار 13: ماجرا هنوز تمام نشده» می‌خوانیم

«راکفلر بعد از آمریکا به جهان چشم دوخته بود. اخبار «روشنایی جدید» به همه‌جا رسیده بود و اروپایی‌ها تشنهٔ نفت سفید بودند؛ اما ملوان‌های کشتی‌ها از حمل نفت می‌ترسیدند؛ مبادا که کشتی روی آب منفجر شود و بسوزد. بالاخره با پافشاری راکفلر یک مؤسسهٔ کشتیرانی در فیلادلفیا به سراغ ملوان‌های شراب‌خوار که بعضی از آن‌ها هیچ‌وقت هوشیار نبودند رفت. بعضی از این ملوان‌ها قراردادشان را در حالت مستی امضا کردند و حاضر شدند با یک کشتی انباشته از بشکه‌های نفت، راهی لندن شدند. با رسیدن اولین کشتی نفت به اروپا، درخواست اروپایی‌ها برای خرید آن به شکل چشمگیری افزایش پیدا کرد. اکنون ملوان‌ها و صاحبان کشتی‌ها از حمل نفت ترسی نداشتند و سود کم‌نظیر آن چشم‌هایشان را پر کرده بود. نفت سفید در سراسر اروپا و به‌ویژه در روسیهٔ یخ‌زده مشتاقان فراوانی پیدا کرد. با رسیدن نفت سفید به روسیه، تزار الکساندر، فرمانروای این کشور به ارزش نفت ایالت آذربایجان و مخصوصاً شهر باکو پی برد. منطقه‌ای که روسیه، پنجاه سال پیش، براساس قرارداد گلستان، آن را از ایران جدا کرده بود. در باکو از هزاران سال پیش چشمه‌های کوچک و بزرگ نفت وجود داشت؛ نفتی که گاه روی آب دریا روان می‌شد. تزار در فرمانی زمین‌های باکو را به‌عنوان املاک شخصی خود اعلام کرد. سپس قطعات این زمین‌ها را به ارزش شش‌میلیون روبل طلا به تاجران روس و اروپایی فروخت. دکل‌های استخراج نفت به سرعت در اطراف باکو برپا شد و کارگران فقیری که بسیاری از آن‌ها ایرانی بودند در میان گل‌ولای و آلودگی‌های نفت خام و هوایی که از سوختن گاز چاه‌ها مسموم شده بود، به استخراج نفت مشغول شدند. این کارگران باید روزی شانزده ساعت کار می‌کردند و آذوقهٔ خود را با دستمزد اندکشان از مغازه‌هایی می‌خریدند که به صاحبان چاه‌ها تعلق داشتند. گاهی گروهی از کارگران علیه کارفرما‌ها شورش می‌کردند، اما سربازان تزار با وحشیگری آن‌ها را سرکوب می‌کردند؛ بسیاری از این کارگران هیچ‌گاه به ایران برنگشتند. »