تاریخ ایران

کتاب تاریخ ایران باستان اثر حسن پیرنیا (ملقب به مشیرالدوله)، یک اثر سه‌جلدی است که به تاریخ ایران پیش از اسلام می‌پردازد. این کتاب به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی در ایران شناخته می‌شود و از زمان انتشار تاکنون چندین بار به چاپ رسیده است. جلد اول: این جلد به تاریخ ایران در دوره مادها و هخامنشیان تا پایان حکومت خشایارشاه می‌پردازد. پیرنیا در این بخش به به قدرت رسیدن کوروش و روابط ایران و یونان اشاره می‌کند. جلد دوم: این جلد با سلطنت اردشیر اول آغاز می‌شود و تا مرگ اسکندر ادامه می‌یابد. در این بخش، پیرنیا به رویدادهای زمان خشایارشاه دوم، داریوش دوم، اردشیر دوم، اردشیر سوم، اردشیر چهارم و داریوش سوم می‌پردازد. جلد سوم: این جلد با نزاع مقدونی‌ها بر سر جنازه اسکندر آغاز می‌شود و با برآمدن اشکانیان و شرح حال آنان ادامه می‌یابد. در نهایت، به معماری عصر پارتی می‌رسد.  پیرنیا از منابع فرانسوی، انگلیسی، روسی، آلمانی و همچنین منابع عربی و فارسی استفاده کرده است. او ابتدا نظرات مورخان مختلف را می‌آورد و سپس به تجزیه و تحلیل آنها می‌پردازد. نقطه قوت تاریخ‌نگاری پیرنیا در تحلیل و جمع‌بندی منابع مختلف است. او با استفاده از این روش، به نتیجه‌گیری‌های ارزشمندی در مورد رویدادهای تاریخی می‌رسد. این کتاب به عنوان یک منبع مهم برای مورخان ایرانی شناخته می‌شود و در تدوین تاریخ ایران پیش از اسلام نقش مهمی دارد. این اثر به عنوان یک منبع درسی در مدارس استفاده شده است و تلخیص آن به نام ایران قدیم نیز به عنوان کتاب درسی تدریس می‌شد. 

درباره کتاب تاریخ ایران

حسن پیرنیا در کتاب تاریخ ایران باستان به تحلیل رویدادهای تاریخی با استفاده از یک روش سیستماتیک و علمی می‌پردازد. او ابتدا مطالب مورخان باستانی را در مورد یک رویداد تاریخی جمع‌آوری می‌کند. به عنوان مثال، در مورد به قدرت رسیدن کوروش هخامنشی، نوشته‌های هرودوت، گزنفون، کتزیاس، دیودور سیسیلی و ژوستن را می‌آورد. پس از جمع‌آوری اطلاعات، به تجزیه و تحلیل آنها می‌پردازد. او با مقایسه دیدگاه‌های مختلف مورخان، به یک نتیجه‌گیری کلی می‌رسد. برای مثال، در مورد خویشاوندی کوروش با شاه ماد، عقیده کتزیاس را رد می‌کند و بر اساس نوشته‌های هرودوت و دیگر مورخان، کوروش را نوه آستیاگ معرفی می‌کند. با استفاده از این روش، پیرنیا سعی می‌کند تا یک تصویر جامع و دقیق از رویدادهای تاریخی ارائه دهد. او به بررسی روابط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران با سایر کشورها می‌پردازد و از پیشرفت‌های عصر هخامنشی مانند دیوانسالاری، نیروی دریایی و چاپارخانه‌ها سخن می‌گوید. استفاده از منابع مختلف به او امکان می‌دهد تا رویدادهای تاریخی را از زوایای گوناگون بررسی کند. با مقایسه دیدگاه‌های مختلف، به نتیجه‌گیری‌های دقیق و قابل اعتماد می‌رسد. او با ترکیب اطلاعات مختلف، یک تصویر کامل از تاریخ ایران باستان ارائه می‌دهد.

خواندن کتاب تاریخ ایران را به چه کسانی توصیه می‌کنیم؟

علاقه‌مندان به تاریخ ایران باستان: این کتاب برای کسانی که به تاریخ ایران پیش از اسلام علاقه دارند، بسیار مناسب است. با خواندن این کتاب، می‌توانند به عمق رویدادهای تاریخی آن دوره پی ببرند. دانشجویان رشته‌های تاریخ و باستان‌شناسی: این اثر به عنوان یک منبع معتبر تاریخی، برای دانشجویان رشته‌های تاریخ و باستان‌شناسی مفید است. آنها می‌توانند از آن برای درک بهتر از تاریخ ایران استفاده کنند. علاقه‌مندان به ادبیات تاریخی: نویسنده با نثری روان و دقیق، وقایع و شخصیت‌های تاریخی را به شکلی جذاب و گیرا به تصویر کشیده است. بنابراین، برای علاقمندان به ادبیات تاریخی نیز مناسب است. کسانی که به تاریخ خاورمیانه و یونان باستان علاقه دارند: با توجه به اینکه این کتاب به روابط ایران با سایر کشورها مانند یونان و مصر نیز می‌پردازد، برای علاقمندان به تاریخ خاورمیانه و یونان باستان نیز مفید خواهد بود. افراد بالای 18 سال: محتوای کتاب ممکن است برای مخاطبان جوانتر چالش‌برانگیز باشد، اما برای افراد بالای 18 سال که علاقمند به مسائل تاریخی و تحلیل‌های اجتماعی هستند، تجربهای ارزشمند خواهد بود.

در بخشی از کتاب تاریخ ایران می‌خوانیم

تیرداد در رفتن به روم بیش از دو سال تعلّل کرد، زیرا قرارداد چنانکه بالاتر گفته شد در تابستان سال 63 م. بسته شد و تیرداد در بهار 66 به روم وارد گردید (راولین سن، ششمین دولت مشرق، صفحه 281 عالم مذکور به عقیده کلین تون استناد کرده). جهت تعلّل معلوم نیست ولی چیزی که به حقیقت نزدیک‌تر به نظر می‌آید این است که تیرداد از رفتن به روم چندان خشنود نبوده و انتظار موقعی را داشته که شاید بتواند از اجرای این بند قرارداد‌شانه خالی کند. به هر حال زن تیرداد در این سفر با او بود و جمعی از نجبای پارتی که از جمله پسر‌های بلاش و مونوبازوس پادشاه دست نشانده آدیابن بودند با سه هزار سوار پارتی ملازمت تیرداد را داشتند (دیوکاسّیوس، کتاب 63، بند 12). تیرداد با این عدّه زیاد پارتی‌ها مانند فاتحی که روش ظفرمندی داشته باشد دو ثلث خاک روم را پیمود و رومی‌ها در همه جا او را با احترامات زیاد پذیرفتند. هر شهری که در سر راه تیرداد بود به مناسبت ورود او به آن شهر مزیّن می‌گشت و مردم جمع شده با هلهله و شادی او را می‌پذیرفتند. این موکب در همه جا به استثنای هلّس پونت (داردانل) از خشکی حرکت می‌کرد و خطّ مسافرت آن در اروپا چنین بود: تراکیّه ایلّیریه تا آدریاتیک و از آن جا از راه خشکی به شبه جزیره ایتالیا (یا آپن ننْ). جهت اینکه تیرداد از سفر دریایی احتراز داشته باید از اینجا باشد که خانواده بلاش مذهبی بود و در مذهب زرتشت آلودن آب ممنوع است. معلوم است که مخارج تیرداد با موکبش به رومی‌ها تعلّق می‌یافت و چنانکه سوئه تن نویسنده رومی نوشته (کتاب نرون، بند 30) برای خزانه روم روزی 800 هزار سسْ ترْث یا 32 هزار فرانک طلا به پول کنونی تمام می‌شده و چون مسافرت تیرداد به روم و مراجعتش به ایران 9 ماه طول کشید مخارجی را که خزانه دولت روم پرداخته هشت میلیون و ششصد و چهار هزار فرانک طلا به پول کنونی می‌شده. ملاقات اوّل بین تیرداد و نرون در شهر ناپل وقوع یافت زیرا در این وقت قیصر در این شهر بود. موافق مراسم درباری روم تیرداد می‌بایستی بی‌شمشیر نزد قیصر رود. ولی او راضی نشد چنین کند و این مسأله در ابتدا اهمیّت یافت تا آنکه آن را بدین ترتیب حلّ کردند که تیرداد با شمشیر نزد قیصر رود ولی تیغش به غلاف آن میخکوب شود. وقتی که تیرداد نزد قیصر رسید یک زانو به زمین‌زده دست‌هایش را روی یکدیگر به علامت اطاعت گذارد و نرون را آقا خواند. بعد مراسم نصب تیرداد به سلطنت ارمنستان در روم به عمل آمد. شب روز مراسم تمام شهر چراغانی شد و با گل و ریاحین آن را تزیین کردند. وقتی که روز دررسید فوروم، میدان گاه معروف روم، که مذاکرات عمومی در آن جا به عمل می‌آمد از رومی‌ها پر بود. این‌ها در غرفه‌ها جا گرفته ملبّس به لباس سفید بودند و زینتی برسر از برگ‌های درخت غار داشتند.