کتاب «شرح فارسی الاسفار الاربعه صدرالمتألهین شیرازی - جلد پنجم» شرحی است بر اثر فلسفی مهم صدرالمتألهین ملاصدرا که توسط علامه حسن حسن‌زاده آملی برای شاگردانش تدریس شده و پس از ویرایش دقیق و تبدیل زبان گفتار به نوشتار شده است. جلد پنجم این شرح، بخشی از مجموعه 7 جلدی شرح فارسی الاسفار الاربعه است که در آن مباحث عمیق و گسترده حکمت متعالیه به زبان فارسی و به شیوه‌ای روان و مستدل تبیین شده‌اند. این کتاب به تبیین اندیشه‌های فلسفی صدرالمتألهین می‌پردازد که اصول و ارکان حکمت متعالیه را پی‌ریزی کرده است و از مهم‌ترین متون فلسفه اسلامی به شمار می‌رود. هر یک از اسفار در این مجموعه شامل چند مرحله، فن، موقف یا باب است که در قالب فصول متعدد شرح داده شده‌اند و در جلد پنجم نیز این ساختار رعایت شده است. این جلد برای علاقه‌مندان به فلسفه اسلامی، حکمت متعالیه و عرفان فلسفی که می‌خواهند فهم عمیق‌تری از مباحث فلسفی صدرالمتألهین داشته باشند، منبعی ارزشمند محسوب می‌شود. در مجموع، جلد پنجم شرح فارسی الاسفار الاربعه، بخشی از شرح جامع و دقیق علامه حسن زاده آملی است که فلسفه و عرفان اسلامی صدرالمتألهین را به زبان فارسی و در قالب درس‌های چندین ساله ایشان به مخاطبان ارائه می‌کند.

درباره کتاب شرح فارسی الاسفار الاربعه صدرالمتألهین شیرازی - جلد پنجم

در جلد پنجم شرح فارسی الاسفار الاربعه و به طور کلی در حکمت متعالیه ملاصدرا، تبیین فلسفی اصول این مکتب بر محور هستی‌شناسی صورت می‌گیرد. ملاصدرا به دنبال شناخت برهانی و قطعی هستی است و حکمت متعالیه بر سه اصل بنیادین استوار است: اصالت وجود، تشکیک وجود، و وحدت وجود. نکات کلیدی در تبیین فلسفی اصول حکمت متعالیه عبارتند از: اصالت وجود: اصالت وجود روح و اساس حکمت متعالیه محسوب می‌شود و راهگشای حل بسیاری از مشکلات فلسفی و کلامی است. پیش از ملاصدرا نیز این قول مطرح بود، اما تصریح و تأکید بر اهمیت آن به حدی که بسیاری از معضلات فلسفی را حل کند، بی‌سابقه بود. ملاصدرا هستی را مشاهده و سپس به تحلیل آن با زبان علم حصولی پرداخته است. تشکیک وجود: پس از اثبات اصالت وجود، ملاصدرا اختلاف موجودات را با اصل تشکیک وجود حل می‌کند. مفاد این اصل این است که مابه‌الافتراق و الامتیاز موجودات عین مابه‌الاشتراک و الاتحاد آن‌ها است و این مراتب وجود است که اختلاف آن‌ها را نشان می‌دهد. وحدت وجود: چهرة حقیقی حکمت متعالیه در اسناد حقیقی هستی به واجب الوجود و اسناد مجازی آن به ممکنات ظاهر می‌شود که بیانگر وحدت وجود است. رویکرد عرفانی و سازگاری عقل و وحی: تمایز اساسی حکمت متعالیه نسبت به سایر مکاتب فلسفی در رویکرد عرفانی آن است. ملاصدرا معتقد است که دریافتهای عقل بشری بر اثر اتصال به عالم امر، هیچ‌گونه تعارضی با وحی و آموزه‌های دینی پیدا نمی‌کند. این سازگاری عقل و وحی یکی از مشخصه‌های حکمت متعالیه است. ملاصدرا سه عنصر خدا، خرد و عشق را در هم می‌آمیزد و حکمت متعالیه را بنیان می‌نهد. مسائل فلسفة هستی: ملاصدرا در صدد شناخت هستی به صورت برهانی و قطعی است. در حکمت متعالیه فقط به بخش فلسفة اُولی پرداخته می‌شود، اما با آنچه در یونان بدین نام خوانده می‌شد تفاوت بسیاری دارد. مسائل مورد بحث فلسفه صدرایی قلمرو آن را تشکیل می‌دهد. نوآوری‌های حکمت متعالیه: حکمت متعالیه با طرح نوآوری‌های اساسی مانند تقسیم وجود به نفسی، رابطی و رابط، امکان فقری، اتحاد عاقل و معقول، حرکت جوهری، نظریه جسمانیه الحدوث و روحانیه البقا بودن نفس، قاعده بسیط الحقیقه و قاعده النفس فی وحدتها کل القوی، مسائل بسیاری را حل و نظریه‌های جدیدی را مطرح کرده است. روش سه‌مرحله‌ای: روش فلسفه‌نگاری ملاصدرا به گونه‌ای است که در هر مسئله فلسفی، از سه منظر و متناسب با سه مرحله، نظریات خود را مطرح کرده است. این مراحل شامل کاوش مراتب عمیق‌تر وجود، از نگاه ماهوی تا نگاه وجودی و نهایتاً نگاه وحدت شخصی وجود است.

خواندن کتاب شرح فارسی الاسفار الاربعه صدرالمتألهین شیرازی - جلد پنجم را به چه کسانی توصیه می‌کنیم؟

دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان فلسفه اسلامی و حکمت متعالیه که می‌خواهند مباحث عمیق فلسفی و اصول حکمت صدرالمتألهین را به زبان فارسی و با شرحی روان و مستدل مطالعه کنند. استادان و مدرسین فلسفه و عرفان اسلامی که نیازمند متنی دقیق و تفصیلی برای تدریس و تحقیق در زمینه حکمت متعالیه هستند. کسانی که با فلسفه اسلامی و حکمت متعالیه آشنایی اولیه دارند و می‌خواهند فهم عمیق‌تری از مباحث پیچیده الاسفار الاربعه به دست آورند. علاقه‌مندانی که به دنبال درک فلسفه وجود، ماهیت، و مباحث بنیادین حکمت متعالیه در قالبی قابل فهم و کاربردی هستند. این کتاب بر پایه تدریس‌های علامه حسن حسن‌زاده آملی تدوین شده و پس از ویرایش به صورت نوشتار درآمده است، بنابراین برای کسانی که در حوزه فلسفه اسلامی تخصص دارند یا قصد ورود جدی به این حوزه را دارند، منبعی بسیار ارزشمند و معتبر محسوب می‌شود.