کتاب خوزستان و لرستان در عصر ناصری: به روایت فرمان‌های ناصرالدین‌شاه، مکاتبات امیرکبیر و میرزا آقاخان نوری با احتشام الدوله، نوشته منوچهر احتشامی است و در انتشارات مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران منتشر شده است.

درباره کتاب خوزستان و لرستان در عصر ناصری

سرچشمه قسمت عمدهٔ حوادث تاریخی ایران را در دورهٔ قاجاریه باید در ولایتعهدی "عباس میرزا نایب‌السلطنه" جستجو کرد. منشأ و مبدأ بسیاری از رویدادها و دگرگونی‌های ایران در زمان قاجار وقایعی است که در حکومت این شاهزاده روی داده است.
زیرا در دوران حیات او به‌واسطه ظهور ناپلئون در فرانسه و الکساندر اول در روسیه و استعمار کامل هندوستان به دست انگلیس، ایران در گردونه سیاست سهمگین جهانی افتاد و بار ادارهٔ این سیاست خطرناک از طرف فتحعلی‌شاه بر دوش این شاهزاده وطن‌خواه و شجاع گذاشته شد و دربار او در تبریز مرکز حل و عقد امور کشوری - لشکری گردید، آنچه در تهران و در دربار فتحعلی‌شاه می‌گذشت تقریباً انجام یک سلسله تشریفات سیاسی بود.
 
در کتاب خوزستان و لرستان در عصر ناصری، برای آشنایی با زندگانی احتشام الدوله خانلر میرزا (هفدهمین فرزند عباس میرزا) و حوادث بسیار مهم تاریخی این دوره که ذکر آن در بالا رفت، به طور مشخص و کاملاً مستند به حکمرانی احتشام الدوله بر خوزستان، لرستان و حومه‌های این مناطق اشاره دارد.
در واقع سراسر اثر حاضر به روایت (ارائه خام و دسته‌بندی‌شده ی) فرمان‌های ناصرالدین‌شاه، مکاتبات امیرکبیر، مکاتبات میرزا آقاخان نوری و مکاتبات جمعی دیگر از رجال عصر ناصری با احتشام الدوله خانلر میرزا می‌پردازد و از دریچهٔ این مستندات، مخاطب گرامی را با چرایی و چگونگی بخش مهمی از حوادث بنیادین عصر ناصری آشنا می‌سازد .
 

بخشی از اهم مطالب کتاب خوزستان و لرستان در عصر ناصری به شرح زیر است

 وضعیت و مبنای انتخاب حکمران برای مناطق مختلف ایران توسط هیئت حاکمه/ روابط حکومت با عثمانی /جنگ ایران و انگلیس/ خانلر میرزا و سرکوب یاغیان بختیاری / نقش بسزای عباس میرزا و فرزندان وی در برقراری امنیت در داخل و رویارویی با بیگانگان (انگلستان و عثمانی) / نقش مشاوره‌های امیرکبیر با خانلر میرزا و سایر شاهزاده‌ها و حکمرانان عصر ناصری / نحوهٔ برخورد حکومت با مشکلات مردم عشایری، روستایی و شهری در دورهٔ ناصرالدین‌شاه / مأموریت مشیرالدوله در کمیسیون سرحدی و...