تمدن و فرهنگ یا همگرایی فرهنگی جهان و تحول فرهنگی ایرانیان اثری است از مرتضی مردیهاکه عرصه ی بی کران فرهنگ را مورد اندیشه و واکاوی قرار می دهد. اندیشدن از قاب فرهنگ، علاوه بر این که راهبردی علمی و بر اساس دانش های تخصصی است، به جهت ماهیت خاص موضوع، نوعی سلوک عرفانی نیز به حساب می آید. در کتاب تمدن و فرهنگ، مرتضی مردیها می کوشد تا فرهنگ شناسی را به عنوان یک رشته ی مستقل دانشگاهی شناسانده و در کنار فرهنگ، مفهوم تمدن را نیز مورد بررسی قرار دهد. در همین راستا نقد و ارزیابی اندیشه های موافق یا متفاوت در زمینه ی تمدن و فرهنگ نیز مورد بحث قرار گرفته است. در کنار تمدن و فرهنگ ایرانیان، رویکردهای سازمان یافته و دانشگاهی در جهان از جمله در آمریکا، انگلیس و آلمان نیز به مخاطب معرفی شده و از این جهت عنوان فرعی کتاب، همگرایی فرهنگی جهان و تحول فرهنگی ایرانیان نام گرفته است. اندیشمندان حوزه ی تمدن و فرهنگ در کشورهای نامبرده به همراه نگرش های نوین آنان، به خواننده معرفی می شوند و افق جدیدی از دیدگاه های حاضر در این حوزه در اختیار مخاطب قرار می گیرد. نویسنده اظهار می دارد که گرچه در این مکتب ها، تمدن و فرهنگ دو حیطه ی در هم آمیخته اند و اغلب به جای هم به کار می روند، اما نیاز است که به مرور تفاوت ها و کاوش های مستقلی در هر یک از زمینه های نامبرده صورت بگیرد. به این ترتیب کتاب پیش رو، با اشاره به مضامین مشترک، برداشت های همسو و ریشه های ابتدایی هر مفهوم، مسیری جدید را برای اندیشه و بررسی های بیشتر ولو در عرصه های آکادمیک کشور طراحی نموده است.