کتاب ترجمه و شرح نهایه الحکمه جلد 3 نهایةالحکمه اثر گرانسنگ علامه طباطبائی است که در آن مبانی حکمت متعالیه را با قلمی استوار تبیین و مبرهن کرده است. وی در این کتاب، ابتکارات و نظریات خاص خود در زمینه حکمت صدرایی را نیز بیان نموده است. ایجاز متن و دشواری محتوای فلسفی کتاب، ترجمه و شرح آن را برای استفاده بهینه طلاب و دانشجویان ضروری مینمود. از این رو، «ترجمه و شرح نهایةالحکمه» نگاشته شد که با خامهای روان به ترجمه و شرح و توضیح عبارات مشکل پرداخته است. جلد سوم کتاب، موضوعات: عقل و عاقل و معقول و مباحث مربوط به واجبالوجود را مورد بحث قرار میدهد.