تاریخ ایران اسلامی - دفتر چهارم: صفویه از ظهور تا زوال (905-1135)

کتاب تاریخ ایران اسلامی - دفتر چهارم: صفویه از ظهور تا زوال (905-1135) در مقدمه این کتاب آمده است: بدون تردید یکی از دوره‌های مهم تاریخی کشور ما، هم به لحاظ تأمین کننده استقلال و هویت ملی - دینی و هم تأثیر شگرف آن در فرهنگ مذهبی، دوره صفوی است. ایران پیش از صفویه، ایرانی از هم گسیخته و پراکنده بود که هر گوشه‌ای از آن در اختیار دولت و طایفه‌ای بود. روزگاری نیز که سلطه واحدی بر همه آن اعمال می‌شد، فرمان و سلطه از آن شام، بغداد و یا ترکان ماوراءالنهر و مغولان بود. در بخش دیگری از مقدمه کتاب می‌خوانیم: با آغاز فعالیت صفویان، شاه اسماعیل، به همراه سپاه نیرومند قزلباش، ایران را یکپارچه و متحد کرد و فرزندان او کوشیدند تا فرهنگ بالنسبه منسجمی را در این کشور فراهم آوردند و با حمایت از علما، ادبا، هنرمندان، صنعتگران و پیشه‌وران و کشاورزان، کشوری یک‌دست به وجود آوردند. کوشش آنان تا اندازه زیادی نتیجه بخش بوده و نه تنها ایران را طی 230‌ سال متحد نگاه داشت، بلکه پس از آن تا به امروز همان اتحاد بر جای مانده، جز آن که بخش‌هایی از خاک آن از دست رفته، نشانگر آن است که کار صفویان در استقلال بخشیدن به ایران، کاری کارستان بوده است کاری که ما هنوز از میراث آن بهره‌مندیم. یکی از مهم‌ترین اقدامات این دولت، رواج مذهب حقه امامیه در این کشور بود که سال‌ها در برخی از نقاط ایران حضور داشت و مجبور بود تا در پرده تقیه روزگار را سپری کند، تشیع در سراسر ایران انتشار یافت و شیعیان، پس از قرن‌ها توانستند با آزادی کامل به انجام اعمال و شعائر مورد قبول خود بپردازند. گو این که در برخی از موارد افراط‌هایی صورت گرفت؛ اما در مجموع، فرهنگ غنی شیعه با حمایت علما، فقها، فلاسفه و عرفای شیعه، روز به روز بارورتر شده و تا به امروز توانسته است که بر غنای خود افزوده و در صحنه سیاسی جامعه ایران حضور قاطع خود را برای هدایت مردم حفظ کند. پیش از این سه دفتر از تاریخ ایران اسلامی، به چاپ رسیده که به لحاظ دوره‌های تاریخی، هر یک مشتمل بر تاریخ دو تا چهار قرن می‌شد. دفتر نخست تا پیدایش اسلام تا ایران اسلامی، دفتر دوم از طاهریان تا پایان دولت خوارزمشاهی و دفتر سوم از حمله مغول تا پایان حکومت ترکمانان. این دفتر نیز اختصاص به بحث دولت صفویه دارد که فعالیت‌های سیاسی رسمی آن‌ها از سال 905 آغاز شده و تا سال 1135 ادامه یافته است. دوره‌ای نسبتا جامع که از هر نظر می‌تواند برای خواننده جذاب باشد. این دفتر در 12 بخش تقسیم شده است. صفویه در مهد، تأسیس دولت صفوی، روزگار طهماسب یا استقرار دولت صفوی، بحران در دولت صفوی، روزگار شاه عباس اول، اصفهان عصر شاه عباس، روزگار شاه صفی و شاه عباس دوم، روزگار شاه سلیمان صفوی، روحانیون و دولت صفوی، روزگار شاه سلطان حسین صفوی، زوال دولت صفوی و دلایل و اسباب زوال دولت صفوی از جمله بخش‌های این کتابند.