کتاب فرهنگ عامیانه مردم ایران، اثر تحقیقی صادق هدایت دربارهٔ فرهنگ‌های متنوع بومی و محلی ایرانی است که طی سال‌ها از سرتاسر کشور جمع‌آوری‌شان کرده بود. هدایت که شیفتهٔ فرهنگ توده بود و می‌خواست آن را حفظ کند، کوشید مثل‌ها، قصه‌ها، اصطلاحات، عادات، خرافه‌ها و ترانه‌های عامیانه را گردآوری و مدون سازد. این کتاب از اولین آثار پژوهشی فارسی محسوب می‌شود که فولکلور (فرهنگ مردم) ایران را جدی می‌گیرد و بر آن متمرکز می‌شود.

درباره کتاب فرهنگ عامیانه مردم ایران

در این تاب بسیاری از سنت‌ها، آداب‌ورسوم، خرافات و خرده‌فرهنگ‌های مردم ایران آورده شده است. «اوسانه» نیز از تعداد قابل‌توجهی لالایی و ترانهٔ کودکانه تشکیل شده است. کتاب فرهنگ عامیانه مردم ایران از اولین کتاب‌هایی است که به موضوع فرهنگ عامیانه و زبان مردم کوچه و بازار می‌پردازد. صادق هدایت در طول سال‌ها مطالعه و تحقیق و بررسی توانسته این مطالب مهم را گردآوری کند. او حتی زمانی که در فرانسه بود نیز این مطالعات را پی گرفت و پس از بازگشت به ایران، ترانه‌ها و اشعار عامیانهٔ مردم ایران را که گردآوری کرده بود به چاپ رسانید. هدف هدایت از این کار حفظ این آثار شفاهی و جلوگیری از فراموشی و ازبین‌رفتن آن‌ها بود. در این مجموعه می‌توان ابعاد جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی، ادبیات، موسیقی و سایر جنبه‌های زندگی مردم ایران را دید. به عقیدهٔ هدایت این موضوعات که کمتر به آن‌ها پرداخته شده است گنجینه‌ای ارزشمند است و باید بیشتر به آن‌ها پرداخت. چراکه ازدست‌دادن آن‌ها آسیبی فرهنگی است که قابل‌جبران نیست.

 فرهنگ عامیانه مردم ایران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 این کتاب به دوستداران مطالعه در موضوع‌های جامعه‌شناسی و فرهنگ پیشنهاد می‌شود.

 در بخشی از کتاب نیرنگستان، اوسانه، ترانه‌ها،و...  می‌خوانیم

 ترانه‌های عامیانه و آوازها و افسانه‌ها نماینده روح هنری ملت هستند و فقط از مردمان گمنام بی‌سواد به دست می‌آید اینها صدای درونی هر ملتی است و در ضمن سرچشمۀ الهامات بشر و مادر ادبیات و هنرهای زیبا محسوب می‌شود. به همین مناسبت امروزه در کشورهای متمدن اهمیت خاصی برای فلکلر قایل هستند. شاید ایرانی تحصیل‌کرده به زندگی اجتماعی اروپاییان بیش از وطن خود آشنا باشد. در این حال چگونه می‌تواند اظهار وطن‌پرستی بکند؟ و حال‌آنکه از رموز، زبان ترانه‌ها، قصه‌ها اعتقادات، اندوه و شادی و به طور خلاصه از زندگی مادی و معنوی هم‌میهنان خودآگاه نیست و نمی‌تواند با آن‌ها همدردی داشته باشد و یا دردهای آنان را چاره بکند.
 کم‌کم در همه‌جا تاریخ‌تمدن جانشین تاریخ رسمی سیاسی و جنگی شده است و در هر دوره شمه‌ای از وضع علوم و هنرهای زیبا و ادبیات را می‌نگارند. اکنون موقع آن رسیده است که تاریخ شامل عادات و رسوم زندگی توده به انضمام ترانه‌ها و اوهام و افسانه‌های هر دوره‌ای. باشد باید تآتر ملت را در هر زمان تعیین کرد تا مقاومت توده در مقابل کش مکش‌ها و شرکت او در بهبود وضع عمومی آشکار گردد. به طور خلاصه باید گروه نیاکان گمنام هر ملتی با اندوه و شادی و بدبختی‌ها و سستی‌ها و کوشش‌ها و فداکاری‌هایش جلو او مجسم بشود.

فهرست مطالب کتاب

 مقدمه گردآورنده
 نیرنگستان
 اوسانه
 ترانه‌های عامیانه
 متل‌های فارسی
 فلکلر یا فرهنگ توده
 طرح کلی برای کاوش فلکلر یک منطقه
 قصه‌ها و افسانه‌ها (چاپ اول)
 ترانه‌ها (چاپ اول)
 امثال و اصطلاحات محلی (چاپ اول)
 تحقیقات (چاپ اول)
 نامه‌ها (چاپ اول)