کتاب کتاب اروپا 2 : ویژه روابط ایران و اتحادیه اروپا روابط ایران ـ اروپا به‌ویژه با پیروزی انقلاب اسلامی بدین‌سو همواره از فراز و نشیب زیادی برخوردار بوده است که عمدتاً از تحولات درونی و ساختار داخلی کشور ریشه‌ می‌گیرد. اگرچه سیاست خارجی را ادامه سیاست داخلی و انعکاسی از ‌آن در نظام بین‌الملل دانسته‌اند ولی شاید بتوان به جرأت گفت که این پیوستگی بیش از سایر کشورها در مورد جمهوری اسلامی ایران صادق می‌باشد. به موازات در پیش گرفتن روند یکجانبه‌گرایی از سوی ایالات متحده برای استقرار یک نظام تک‌قطبی، اتحادیه اروپا، روند متفاوتی را تحت عنوان «دیپلماسی چندجانبه‌گرایی» مورد ملاحظه قرار می‌دهد و در این راه از سازوکار سازمان ملل متحد و قطعنامه‌های صادره از آن برای حمایت از یک نظام چندقطبی بهره می‌برد. در این راستا، جمهوری اسلامی ایران، علی‌رغم منافع اختلاف‌زایی که با اتحادیه اروپا بر سر صلح خاورمیانه، حقوق بشر، سلاح‌های کشتار جمعی و تروریسم دارد، منافع مشترکی نیز در قالب انرژی، سرمایه‌گذاری، مسئله مهاجران/ پناهندگان و مواد مخدر تعریف نموده است. مسائلی دیگر از جمله بحران‌های منطقه‌ای همچون «بحران افغانستان، عراق و ...» در قالب منافع موازی تعریف می‌گردد که هر دو ویژگی همکاری و رقابت را میان دو بازیگر در برمی‌گیرد. به دنبال انتشار نخستین سری از مجموعه کتاب‌های منطقه‌ای توسط مؤسسه تهران تحت عنوان «کتاب اروپا: ویژه اتحادیه اروپا»، دومین کتاب اروپا با عنوان «روابط ایران و اتحادیه اروپا» توسط اعضا و همکاران شورای غیردولتی روابط خارجی ـ دپارتمان اروپا ـ مؤسسه تهران تهیه و منتشر گردیده است. این کتاب تلاش دارد تا حتی‌الامکان، دغدغه‌ها و حیطه‌های متفاوتی در ابعاد امنیتی، بازرگانی و حقوق بشر ترسیم نماید. کتاب حاضر دربرگیرنده 8 مقاله پژوهشی می‌باشد: مقاله اول تحت عنوان اروپای غربی و انقلاب ایران، که یک دوره زمانی ۲۰ ساله را از پیروزی انقلاب اسلامی تا آغاز ریاست جمهوری دور اول آقای خاتمی در نظر دارد، عمدتاً به چالش و موانع موجود بر روابط و تعاملات میان ایران و جامعه/ اتحادیه اروپا می‌پردازد. هدف مقاله نیز جدا از توصیف روایت‌گونه از روابط فی‌مابین، تأثیر سیاست داخلی ایران بر نحوه تعاملات موجود ایران ـ اروپا می‌باشد. مقاله دوم تحت عنوان «ارزیابی تحلیلی روابط جمهوری اسلامی ایران با اتحادیه اروپایی» در واقع به دنبال شناخت چالش‌های پیش روی ارتباط با این نهاد فراملی، اهداف ایران از روابط با اتحادیه اروپا و نهایتاً تجزیه و تحلیل منافع دو بازیگر و بررسی سازوکارهای مناسب برای پیشبرد تعاملات فی‌مابین است. مقاله سوم تحت عنوان «ایران و اروپا: از گفت‌وگوی انتقادی تا گفت‌و‌گوی مشروط» به تحولات سیاسی پس از ۱۱ سپتامبر و اختلاف مواضع اروپا و آمریکا به‌ویژه در قبال گفت‌وگوهای سیاسی با ایران می‌پردازد. پیام مقاله آن است که دیگر گفت‌وگوهای انتقادی، سیاست مناسبی برای تغییر رفتار ایران محسوب نمی‌شود و لذا بهترین گزینه گفت‌وگوهای مشروط است که می‌تواند تأمین کننده منافع اتحادیه اروپا در قبال ایالات متحده و ج. ا. ایران باشد. مقاله چهارم تحت عنوان «توافقنامه تجارت و همکاری ایران ـ اتحادیه اروپا (TCA)» به دنبال بررسی عوامل مؤثر بر انعقاد توافقنامه مزبور و نیز پیامد و دستاوردهای آن برای طرفین قرارداد می‌باشد که بر اساس سه دستور کار جهانی، منطقه‌ای و حوزه‌های همکاری قرار می‌گیرد و نخستین توافقنامه مبتنی بر قرارداد میان اتحادیه اروپا و ج. ا. ایران خواهد بود. مقاله پنجم تحت عنوان «اتحادیه اروپا و جمهوری اسلامی ایران: چالش حقوق بشر» با بررسی تطبیقی حقوق بشر از دو منظر ایرانی و اروپایی به چالش‌های موجود از جمله مسئله اقلیت‌ها، زنان و در مجموع حقوق موضوعه ج. ا. ایران می‌پردازد. مقاله ششم تحت عنوان «گسترش ناتو به شرق و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران» پس از بررسی اهداف، ساختار و کارکرد ناتو به‌ویژه پس از جنگ سرد به پیامدهای گسترش این سازمان فرامنطقه‌ای بر امنیت منطقه از جمله جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. مقاله هفتم این مجموعه تحت عنوان «سیاست‌های آتی اروپا در خاورمیانه، پس از جنگ عراق»، پس از بررسی تحولات داخلی کشورهای تأثیرگذار بر نظام منطقه‌ای همچون (عراق، ایران، سوریه، ترکیه) و نیز منازعات خرده‌منطقه‌ای (روند صلح خاورمیانه)، تلاش بر این دارد تا یک استراتژی منطقه‌ای برای اروپا ترسیم نماید تا مفهوم جدید همکاری اروپا ـ خاورمیانه بر اساس حس مشارکت واقعی به‌زعم غرب پی‌ریزی گردد. مقاله هشتم تحت عنوان «اتحادیه اروپا و کشورهای حوزه خلیج‌فارس: همکاری رو به گسترش» به بررسی روابط اقتصادی ـ سیاسی ـ تجاری میان این دو اتحادیه منطقه‌ای تحت توافقنامه همکاری می‌پردازد. از دیدگاه نویسنده این مقاله به نظر می‌رسد که در صورت موفقیت، همکاری مزبور می‌تواند به سنگ‌بنا و الگویی برای دیگر سیستم‌های خرده منطقه‌ای تبدیل شود.