کتاب کتاب کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) (1) ویژه مسائل امنیتی (CIS) در تاریخ ۸ دسامبر ۱۹۹۱ فدراسیون روسیه، جمهوری بلاروس و همچنین جمهوری اوکراین موافقتنامه‌ای را در خصوص تشکیل مجموعه‌ای تحت عنوان «کشورهای مستقل مشترک‌المنافع به امضا رساندند. کمتر از دو هفته بعد سران هشت جمهوری تازه استقلال یافته دیگر (آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان، مولداوی، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان) به همراه روسای دولت‌های سه جمهوری فوق‌الذکر تأسیس رسمی مجمع کشورهای مستقل مشترک‌المنافع را اعلام و ضمن تأکید بر ایجاد همکاری در مسائل خارجی و داخلی خود، تصریح نمودند که تعهدات بین‌المللی اتحاد جماهیر شوروی سابق را برعهده خواهند گرفت. دو سال بعد از این اجلاس، جمهوری گرجستان نیز به CIS پیوست و شمار کشورهای عضو این مجموعه را به ۱۲ کشور افزایش داد. مجمع کشورهای مستقل مشترک‌المنافع فعالیت‌های خود را بر اساس منشور تصویب شده در سال ۱۹۹۳ که بیانگر اهداف، اصول، حقوق و مسئولیت کشورهای عضو می‌باشد، تنظیم نموده است. لازم به ذکر است که این حقوق و وظایف بر مبنای «اصل اختیار» شکل گرفته‌اند و هر کدام از اعضا مجاز و مختار به پذیرش یا رد آنها می‌باشند. CIS دارای نهادهای مختلفی همچون شورای رهبران، شورای نخست‌وزیران، شورای وزرای امور خارجه، شورای فرماندهان نیروهای مرزی، کمیته اقتصاد بین‌الدولی برای اتحادیه اقتصادی، کمیته اجرایی و ... می‌‌باشد. نظر به تأثیرپذیری منافع ملی جمهوری اسلامی ایران از تحولات جاری در مناطق آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی، همچنین لزوم شناخت عمیق‌تر بازیگران این عرصه، مؤسسه تهران در راستای انتشار مجموعه کتاب‌های منطقه‌ای خویش، تهیه کتاب کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) را نیز در دستور کار خود قرار داد و هم‌اکنون نخستین جلد آنرا با اختصاص به مسائل امنیتی CIS در اختیار علاقمندان گذارده است. نخستین مقاله این کتاب با عنوان گسترش ناتو به شرق و حضور در آسیای مرکزی و قفقاز، با ارائه شناختی مقدماتی از ناتو و وضعیت کنونی آن به بررسی طرح‌های موجود در خصوص گسترش این اتحادیه نظامی پرداخته، اهداف پیدا و پنهان نفوذ آن به منطقه تحت نظر CIS را به تجزیه و تحلیل می‌نشیند. مقاله دوم این کتاب با اشاره به اهمیت منطقه استراتژیک آسیای مرکزی برای قدرت‌های بزرگ جهانی، امتیازات ژئوپولیتیک آن‌را برشمرده، تهدیدات و فرصت‌های امنیتی آن را با توجه به فاکتورهایی متعدد مورد بررسی قرار می‌دهد. مقاله سوم با توجه به بی‌ثباتی ناشی از عوامل قومی، سیاسی و فرهنگی در منطقه قفقاز جنوبی، نگرش ارمنستان به معضلات امنیتی این منطقه را تشریح کرده و آنرا با استناد به واقعیت‌های ژئوپولیتیک منطقه و کشورهای همسایه مورد بررسی قرار می‌دهد. بررسی سیاست‌ها و اقدامات امنیتی روسیه در خارج نزدیک (چهارده جمهوری جدا شده از شوروی سابق) عنوان مقاله چهارم است که در آن نویسنده تلاش می‌نماید با مفروض قرار دادن دو مسئله اسلام‌گرایی و گسترش ناتو به‌عنوان تهدیدات نوین برای فضای امنیتی روسیه، به مرور اقدامات این کشور در مقابله با مسائل فوق پرداخته، اهداف روسیه از مبارزه با این تهدیدات را بررسی نماید. در مقاله پنجم نویسنده با اشاره به معضلات امنیتی منطقه قفقاز، به انتخاب‌های ممکن در خصوص سیستم‌های امنیتی منطقه‌ای (با مشارکت بازیگران منطقه یا حضور یک هژمون خارجی) پرداخته و میزان محتمل بودن هر یک از آنان را مورد بررسی قرار می‌دهد. ششمین مقاله نیز از منظری آماری به بررسی میراث تسلیحات هسته‌ای شوروی سابق برای جمهوری‌های تازه استقلال‌یافته پرداخته، مکان و وضعیت عملیاتی بودن هر یک از آنان را در کشورهای مذکور مورد بحث قرار می‌دهد. مقاله بعدی با بررسی چهار ساختار عمده امنیتی در میان جمهوری‌های شوروی سابق یعنی CIS، CST، شانگهای و گوام، به کارویژه‌های امنیتی و نحوه کارکرد آنها پرداخته و با رهیافتی توصیفی ـ تحلیلی به تبیین این ترتیبات امنیتی می‌پردازد. و سرانجام مقاله هشتم این کتاب با اشاره به تهدیدات امنیتی روسیه در آغاز قرن ۲۱ و همچنین سیر تحولات آموزه‌های نظامی آن، به بررسی طرح دکترین جدید نظامی این کشور پرداخته و با تأکید بر نکته قابل توجه این طرح که همان «طراحی پیشگیرانه علیه اهداف تروریستی» می‌باشد، دکترین مذکور را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد.