کتاب امنیت بین‌الملل 1 : فرصت‌ها، تهدیدات و چالش‌های فراروی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران (1)

کتاب امنیت بین‌الملل 1 : فرصت‌ها، تهدیدات و چالش‌های فراروی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران (1) کتاب اول امنیت بین‌الملل، نخستین جلد از مجموعه کتاب‌های موضوعی تهیه شده توسط مؤسسه تهران است که اختصاص به بررسی موضوعات و مباحث تئوریک امنیت در سطح بین‌المللی و همچنین موضوعات امنیتی مرتبط با کشور جمهوری اسلامی ایران در عرصه مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی دارد. از ویژگی‌های خاص این منطقه، نظارت و ارزیابی علمی تمام مقالات آن توسط هیأت مشاوران و ناظرانی متشکل از اساتید مجرب دانشگاه‌های کشور می‌باشد که بالطبع، عمق و غنای خاصی به مباحث و رویکردهای آن بخشیده است. در کتاب حاضر، تلاش شده تا با اتخاذ روشی تئوریک ـ کاربردی تعدادی از موضوعات مهم در عرصه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا مقاله نخست با عنوان تحولات ترکیه و چالش‌های آن برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ضمن بررسی مؤلفه‌های تأثیرگذار در محیط داخلی ترکیه و همچنین رویکردهای این کشور به مناطق اوراسیا، اروپا و نهایتاً خاورمیانه، به کنکاش پیرامون چالش‌های موضوعات فوق برای امنیت ملی ایران پرداخته و با ارائه راهکارها و پیشنهاداتی برای حفظ و ارتقای محیط امنیتی جمهوری اسلامی، پایان می‌یابد. مقاله دوم، با بررسی جامع و گسترده مفاهیم ژئوپولیتیکی در مناطق خاورمیانه، خلیج‌فارس و اوراسیا؛ جایگاه مناطق یاد شده را در تحولات ژئوپولیتیک قرن ۲۱ مورد بررسی قرار داده و سپس با تأکید بر منطقه خلیج‌فارس، چالش‌های امنیتی موجود برای محیط بازی جمهوری اسلامی ایران را برشمرده و با ارائه راهکارها و ارزیابی‌های عملی، به نتیجه می‌رسد. مقاله سوم نیز پس از نگرش نظری به اوضاع امنیتی حال حاضر محیط بین‌المللی، سه سناریوی مرتبط با نظام جهانی را مد نظر قرار داده و با تکیه بر نظریه هژمون مرکب، به بررسی فضای تحرک جمهوری اسلامی در محیط مورد اشاره پرداخته و با ارائه یک نتیجه‌گیری کاربردی، پایان می‌یابد. فهرست بخش اول: تحولات ترکیه و چالش‌های آن برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران/ رحمان قهرمان‌پور مقدمه ۱۳ فصل اول: محیط داخلی متغیر ترکیه و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران ۱۷ ۱ـ۱) بحران‌های اقتصادی و سیاسی ۱۷ ۲ـ۱) افت دولت‌گرایی و ایدئولوژی کمالیسم ۲۲ ۳ـ۱) نقش آینده نظامیان در سیاست ۲۴ ۴ـ۱) پیدایش بازیگران جدید در عرصه سیاست داخلی ۲۸ ۵ـ۱) کردها، اسلام‌گرایان و مسئله هویت ملی ۳۶ ۶ـ۱) شکاف‌های در حال ظهور در ترکیه ۴۰ ۷ـ۱) نتیجه‌گیری ۴۲ فصل دوم: سناریوی اوراسیا در سیاست خارجی ترکیه و امنیت ملی ایران ۳۵ مقدمه ۴۵ ۱ـ۲) رقابت‌های داخلی و سناریوی اوراسیا ۴۵ ۲ـ۲) ترکیه، آسیای مرکزی و امنیت ملی ایران ۵۱ ۳ـ۲) ترکیه، قفقاز جنوبی و امنیت ملی ایران ۵۸ ۴ـ۲) مثلث آمریکا ـ ترکیه ـ اسرائیل و سناریوی اوراسیایی ۶۶ ۵ـ۲) چشم‌اندازسناریوی اوراسیایی و امنیت ملی ایران ۷۴ فصل سوم: ترکیه، سناریوی اتحادیه اروپا و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ۷۷ مقدمه ۷۷ ۱ـ۳) گروه‌های داخلی و پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا ۷۷ ۲ـ۳) ترکیه و فرآیند گسترش اتحادیه اروپا ۷۹ ۳ـ۳) اتحادیه اروپا و اقتصاد ترکیه ۸۱ ۴ـ۳) دموکراسی و حقوق بشر در روابط اتحادیه اروپا و ترکیه ۸۳ ۵ـ۳) کردها و اسلام‌گرایان در روابط ترکیه و اتحادیه اروپا ۸۶ ۶ـ۳) نقش نظامیان در ورود ترکیه به اتحادیه اروپا ۸۷ ۷ـ۳) قبرس و یونان ۸۹ ۸ـ۳) مسائل دفاعی و امنیتی بین ترکیه و اتحادیه اروپا ۹۳ ۹ـ۳) آمریکا، اتحادیه اروپا و ترکیه ۹۶ ۱۰ـ۳) ترکیه، اتحادیه اروپایی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ۹۸ فصل چهارم: رویکرد ترکیه به خاورمیانه و چالش‌های امنیت ملی ایران ۱۰۵ مقدمه ۱۰۵ ۱ـ۴) ترکیه، سوریه و بحران ‌آب در خاورمیانه ۱۰۷ ۲ـ۴) ترکیه، فرآیند صلح خاورمیانه و آینده روابط استراتژیک ترکیه ـ اسرائیل ۱۱۰ ۳ـ۴) ترکیه، عراق و آینده ناسیونالیسم کردی و اسلام‌گرایی ۱۱۲ ۴ـ۴) ترکیه و ایران در خاورمیانه در آینده ۱۱۵ فصل پنجم: نتیجه‌گیری، راهکارها و پیشنهادها ۱۲۱ فهرست منابع ۱۲۷ بخش دوم: جایگاه خاورمیانه در تحولات ژئوپولیتیک قرن ۲۱ با تکیه بر خلیج‌فارس و جمهوری اسلامی ایران/ دکتر عزت‌الله عزتی مقدمه ۱۳۷ فصل اول: عوامل تعیین‌کننده حضور ایران در خلیج‌فارس ۱۳۹ فصل دوم: انرژی و امنیت ۱۴۷ فصل سوم: سیر تحول ژئوپولیتیک از ابتدای قرن بیستم تا سال ۲۰۲۵ ۱۵۷ ۱ـ۳) نگاهی به سیر تحولات ژئوپولیتیک سنتی، مدرن و پست مدرن ۱۶۵ ۲ـ۳) جایگاه خاورمیانه در اندیشه‌های ژئوپولیتیک قرن بیست و یکم و پیامدهای آن ۱۷۸ ۳ـ۳) دهه هفتاد میلادی و تحولات عظیم ژئوپولیتیکی و پیامدهای آن بر خاورمیانه ۱۸۹ ۴ـ۳) علل تغییر در نقشه سیاسی جهان ۱۹۳ ۵ـ۳) تحلیلی بر ژئوپولیتیک اورآسیا ۲۰۴ ۶ـ۳) تحلیلی بر ژئواکونومیک و جایگاه خلیج‌فارس، خاورمیانه و آسیای مرکزی و قفقاز ۲۱۱ ۷ـ۳) نگاهی به نقشه صلح بر اساس استراتژی ایالات متحده آ‌مریکا ۲۱۸ فصل چهارم: ارزیابی و ارائه راهکار ۲۲۳ فهرست منابع ۲۴۴ بخش سوم: سیاست جهانی در قرن بیست و یکم؛ چشم‌انداز ایرانی/ دکتر اصغر افتخاری چکیده ۲۵۱ مقدمه ۲۵۴ فصل اول: بررسی پویایی جهانی ۲۵۷ ۱ـ۱) نظامی‌گری نوین ۲۵۷ ۲ـ۱) سلطه اقتصادی ۲۶۱ ۳ـ۱) نفوذ اطلاعاتی ۲۶۳ ۴ـ۱) یکسان‌سازی ایدئولوژیک ۲۶۵ فصل دوم: سناریوهای نظام جهانی ۲۶۹ ۱ـ۲) برتری جهانی یگانه ۲۶۹ ۲ـ۲) نظام نئووستفالیایی ۲۷۵ ۳ـ۲) هژمون مرکب جهانی ۲۷۸ فصل سوم: ارزیابی امنیتی نظام هژمون مرکب؛ رویکردی ایرانی ۲۸۱ ۱ـ۳)‌ برخورد ایدئولوژیک ۲۸۲ ۲ـ۳) تغییر مناسبات منطقه‌ای ۲۸۵ ۳ـ۳) واگرایی منفعتی در هسته نظام هژمونیک ۲۸۹ ۴ـ۳) شکل‌گیری الگوهای بدیل برای الگوی آمریکایی ۲۹۱ ۵ـ۳) توسعه و نفوذ رادیکالیزم ۲۹۳ ۶ـ۳) ارتقای ارزش انرژیک ۲۹۴ فصل چهارم: نتیجه‌گیری ۲۹۹ فهرست منابع ۳۰۲