نهج البلاغه : سخنان، نامه ها و حکمت های امیرالمومنین امام علی بن ابی طالب(ع)

کتاب نهج البلاغه : سخنان، نامه ها و حکمت های امیرالمومنین امام علی بن ابی طالب(ع) سید محمدمهدی جعفری، استاد بازنشسته دانشگاه شیراز در رشته علوم قرآنی و نهج‌البلاغه است. جعفری، سال ۱۳۳۷ وارد دانشکده ادبیات دانشگاه شیراز شد و در سال ۱۳۴۰ لیسانس زبان و ادبیات فارسی اخذ کرد، سپس برای ادامه تحصیل به تهران عزیمت کرد و به دانشسرای عالی وارد شد. در سال ۱۳۴۹ به پیشنهاد آیت‌الله طالقانی، کار ترجمه کتاب «امام علی بن ابی طالب (ع)» نوشته عبدالفتاح عبدالمقصود را آغاز کرد. جلد اول این کتاب ـ که به گفته علامه امینی در جلد سوم الغدیر بهترین اثر درباره امیرالمؤمنین است ـ در سال ۱۳۳۵ توسط آیت‌الله طالقانی ترجمه شد، اما وی به علت گرفتاری‌های علمی، اجتماعی و سیاسی، از ترجمه جلدهای بعدی بازماند. از آنجا که کتاب خواستاران و علاقه‌مندان بسیاری داشت، آیت‌الله طالقانی به جعفری پیشنهاد کرد که از جلد دوم به بعد آن را ترجمه کند. لذا وی این کتاب را که در آغاز چهار جلد بود و سپس متن عربی آن به وسیله مؤلف به 9 جلد رسید، تا سال ۱۳۵۴ در هشت مجلد ترجمه کرد. این ترجمه، مورد استقبال گسترده قرار گرفت و تاکنون بیش از 20 نوبت از سوی «شرکت سهامی انتشار» تجدید چاپ شده‌ است. استاد جعفری در سال ۱۳۵۲ به مقطع فوق لیسانس زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران وارد شد و از پایان نامه خود تحت عنوان «پژوهشی در اسناد و مدارک نهج البلاغه» به راهنمایی استاد دکتر سید جعفر سجادی، دفاع کرد. از آن جا که کار پژوهش در اسناد و مدارک نهج البلاغه، نخستین‌بار، به شیوه‌ای علمی در یک محیط دانشگاهی انجام گرفته بود، استادان وقت دانشگاه، وی را به عنوان عضو هیأت علمی برای تدریس نهج‌البلاغه در دانشگاه تهران دعوت به همکاری کردند. وی هم‌اکنون بازنشسته دانشگاه شیراز است. «نهج‌البلاغه»، مجموعه سخنان، نامه‌ها و حکمت‌های امیرالمومنین امام علی بن ابی طالب(ع) با ترجمه سیدمحمدمهدی جعفری که در سال ۱۳۸۷ به عنوان کتاب برگزیده سال انتخاب شد. کتاب شریف نهج البلاغه تاکنون بارها ترجمه شده، امّا ترجمه دکتر جعفرى از دو جهت پراهمیت است: نخست، انتخاب نسخه اى قدیمى و ممتاز به نام نسخه (ابن شدقم) و دیگر شخصیت نهج البلاغه پژوهى دکتر جعفرى که پس از انتشار کتاب‌هاى ارزشمندى چون «پرتوى از نهج البلاغه» و «آموزش نهج البلاغه»، به ترجمه سخنان نخستین امام شیعیان روى آورده است. جعفری، ترجمه نهج البلاغه را با فهرستى تفصیلى از خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌ها آغاز کرده و آن گاه در مقدمه‌اى مختصر، سیر ترجمه و ویژگى‌هاى آن را برشمرده است و سپس ترجمه فارسى خود را در ۵۷۵ صفحه در برابر متن عربى نهج البلاغه نشانده است. مترجم، در مقدمه، ترجمه‌هاى مؤثر بر ترجمه خود را برشمرده که مهم ترین آنها، رجمه دکتر سیدجعفر شهیدى است و آن گاه ترجمه‌اى کهن که به وسیله دکتر جوینى ویراستارى شده است. ترجمه ها و شرح هاى آیت اللّه طالقانى، فیض الاسلام، مولا فتح اللّه کاشانى، نواب لاهیجى و شرح عبده در ترجمه ایشان بى تأثیر نبوده است. خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار نهج‌البلاغه در موضوعات گوناگون و بدون عنوان‌اند؛ سیدرضى به‌عنوان گردآورنده نهج‌البلاغه، تنها براى خطبه‌هاى (۳ شقشقیه، ۸۲ الغراء، ۹۰ الاشباح و ۱۹۱ القاصعه) عنوان تعیین کرده اما محمدمهدی جعفری در این ترجمه با استفاده از کلمات امام براى تمامى ۲۴۰ خطبه و ۷۹ نامه، عناوینى مناسب برگزیده است.